O`zbekiston respublikasi oliy va or`ta maxsus ta`lim vazirligi

Pedagogik psixologiya vazifalari:
1) ta’lim jarayonlarini boshqarishning psixologik masalalarini 
o‘rganish; 2) bilish jarayonlarining shakllanishini tadqiq qilish; 3) aqliy taraqqiyotning ishonchli 
ko‘rsatkichlarini aniqlash; 4) ta’lim jarayonida aqliy taraqqiyotning samarali bo‘lish sharoitlarini 
o‘rganish; 5) pedagog bilan o‘quvchilar o‘rtasidagi, o‘quvchilar bilan o‘quvchilar o‘rtasidagi o‘zaro 
munosabat xususiyatlarini o‘rganish; 6) o‘quvchilarga individual yondoshish bilan bog‘liq bo‘lgan 
masalalarni o‘rganish. 7) pedagogik faoliyatni amalga oshirishning psixologik qonuniyatlarini o‘rganish. 
Pedagogik psixologiyaning quyidagi bo‘limlari mavjud: 1.Ta’lim psixologiyasi. 2.Tarbiya psixologiyasi. 
3.Pedagogik faoliyat psixologiyasi.
Yosh va pedagogik psixologiyaning birligi yosh va pedagogik psixologiya o‘rganadigan ob’ektning 
umumiyligidadir. Bu ikkala fanning o‘rganish ob’ekti – bolalar, o‘smir va o‘spirinlar bo‘lib, yosh 
psixologiyasi ularni yosh taraqqiyoti bo‘yicha o‘rgansa, pedagogik psixologiya tarbiyalanuvchi yoki 
ta’lim oluvchi sifatida, ya’ni pedagogning ta’lim-tarbiya jarayonida biror maqsadga qaratilgan ta’siri 

---

238 
sifatida o‘rganadi. Ma’lumki, muayyan yoshdagi bolalarning psixologik xususiyatlarini bilmay turib, 
ularga maqsadga muvofiq ravishda ta’lim va tarbiya berib bo‘lmaydi. Bolaning har bir yoshi o‘z 
qiyinchiliklariga ega bo‘ladi va o‘ziga nisbatan maxsus munosabatda bo‘lishni talab qiladi. Ta’lim 
va tarbiya jarayonida individual munosabatda bo‘lishning sharti o‘quvchining psixologik xususiyatlarini 
har tomonlama va chuqur bilishdan iborat. Bu esa o‘quvchining psixik dunyosidan yaxshi xabardor 
bo‘lishni, psixologik jihatdan kuzatishni to‘g‘ri tashkil qila olishni va tabiiy eksperiment uyushtirishni 
bilishni taqozo qiladi. Pedagogik psixologiya ham, yosh psixologiyasi ham umumiy psixologik 
qonuniyatlarni ochib beradigan psixik jarayonlarni, psixik holatlarni va shaxsning individual psixologik 
xususiyatlarini o‘rganadigan fan – umumiy psixologiyaga asoslanadi. Lekin yosh psixologiyasi va 
pedagogik psixologiya pedagogik jarayonni tashkil qilish uchun tayyor retsept yoki tavsiyanomalar 
berishni da’vo qilmaydi. Yosh va pedagogik psixologiyaning materiallari va xulosalaridan ta’lim - tarbiya 
ishlarini to‘g‘ri tashkil qilishda foydalaniladi. Bu haqda rus pedagogi K.D. Ushinskiy ham ta’kidlab 
o‘tgan edi: “Biz pedagoglarga unday yoki bunday qilinglar deb aytmaymiz, ammo biz ularga o‘zingiz 
boshqarmoqchi bo‘lgan psixik hodisalarning qonunlarini o‘rganing va bu qonunlarga amal qiling hamda 
ularni tadbiq qilmoqchi bo‘lganingiz sharoitlarini hisobga olib ish qiling, deb aytamiz”. Pedagogik 
psixologiya birmuncha ulkan yutuqlarga erishdi. Pedagogik psixologiyaning ta’limni yangi mazmunda 
joriy qilish yuzasidan so‘ngti yillarda