O`zbekiston respublikasi oliy va or`ta maxsus ta`lim vazirligi

mavjud bo‘lganlarni
(mavjud, tajribada ma’lum bo‘ladigan) va rivojlanayotgan shaxsda 
maqsadga yo‘naltirilgan tarbiyaviy ta’sirlar sharoitida 
mavjud bo‘lishi mumkinlarni
aniqlash kiradi. Bu 

---

118 
shaxs shakllanishini o‘rganishga 
psixologik yondoshuv
dir; 2) shaxs shakllanishi maqsadga 
yo‘naltirilgan tarbiya sifatida. Bu shaxs shakllanishiga doir masalalarni va usullarni hal etishga bo‘lgan
pedagogik yondoshuv
. Pedagogik yondoshuv jamiyatning ijtimoiy talablariga mos kelishi uchun 

shaxsda
 shakllanishi kerak 
bo‘lganlarni aniqlashtirish zarurligini belgilaydi.[1] 
Inson shaxs bo‘lib tug‘ilmaydi, unga aylanadi. Shaxs taraqqiyoti bo‘ysunadigan qonunlarga doir 
turli nuqtai nazarlar mavjud. Turli xil shaxs nazariyalari ko‘pchilikni tashkil etadi, ularning har birida 
shaxs taraqqiyoti muammosi o‘ziga xos holatda ko‘rib chiqiladi. Psixologik tahlil nazariyasi rivojlanishni 
insonning biologik tabiatini jamiyatdagi hayotga moslashuvi, insonda ehtiyojlarni qondirishning ma’lum 
himoya mexanizmlari va usullarining ishlanmasi sifatida tushuntiradi. Xususiyatlar nazariyasiga ko‘ra, 
shaxs xususiyatlari hayoti davomida shakllanadi, ularning hosil bo‘lish, o‘zgarish va barqarorlashtirish 
jarayonlari nobiologik qonunlarga bo‘ysunadi. Ijtimoiy ta’limot nazariyasiga ko‘ra, shaxs taraqqiyoti 
jarayoni odamlar o‘zaro ta’sirlashuvi ma’lum usullarining shakllanishi sifatida o‘rganiladi. Umuminsoniy 
va boshqa noyob hodisalar bilan bog‘liq nazariyalar «Men»ning vujudga kelish jarayoni sifatida 
tushuntiradilar. 
Shaxs taraqqiyoti uning ijtimoiylashuvi va tarbiyasi jarayonida sodir bo‘ladi. Mavjudligining 
birinchi kunlaridan boshlaboq, inson o‘ziga o‘xshaganlar qurshovida bo‘ladi, turli xil ijtimoiy 
munosabatlar va o‘zaro harakatlarda qatnashadi. Birinchi ijtimoiy tajribani oilasi sharoitida orttiradi, 
so‘ngra turli jamoalar sharoitida shaxsining ajralmas qismiga aylangan sub’ektiv tajribani to‘plab boradi. 
Bu jarayon, shuningdek, individ tomonidan ijtimoiy tajribaning faol tarzda ishlab chiqarilishi 
ijtimoiylashuv
jarayoni deb ataladi. 
B.G. Ananev konsepsiyasiga ko‘ra, ijtimoiylashuv jarayoni insonning shaxs sifatida va faoliyat 
sub’ekti sifatida bunyodga kelishini ikki yo‘nalishli jarayon sifatida ko‘rib chiqiladi. Bunday 
ijtimoiylashuvning yakuniy maqsadi individuallikning shakllanishidan iborat bo‘ladi. Individuallashtirish 
deganda aniq shaxsning rivojlanish jarayoni tushuniladi.[2] 
Ijtimoiylashuv bilan birgalikda yana bir jarayon –