O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti “mehnat ta’limi” kafedrasi

 
Mashinasozlikda ishlatiladigan metall va qotishmalar 
Mashinasozlik  sanoatida  ishlatiladigan  metallarni  93%  ni  qora  metallar 
tashkil etadi. 
Dunyodagi barcha sohalarda mashina va mexanizmlar asosini qora   metallar 
tashkil  qiladi.  Shuning  uchun  har  bir  davlatning  texnik  jihatdan  o’sganligi  qora 
metallarni  qancha  eritilganligi  bilan  ifodalanadi,qolgan  metallar  va  ularni 
qotishmalari  rangli  metallar  gruppasiga  kiradi.  Rangli  metallardan  sanoat 
ahamiyatiga ega bo’lgan Mis-
Cu
, Alyuminiy –
Al
, Magniy –
Mg
, qo’rg`oshin-
Pb
, 
rux-
Sn
, qalay va boshqalar bo’lib, texnik ahamiyatga egadir. 
Rangli metallar qimmat bo’lgani uchun sanoatda iloji boricha ularni o’rnini 
bosa oladigan qora metallardan ishlatishga harakat qilinadi. 
Yuqorida  ko’rsatilgan  rangli  metallardan  tashkari  sanoatda  xrom 
Cp
,  nikel 
Ni
, 
marganets 
Mn
, molibden 
Mo
, kobolt 
Co
, titan 
Ti
 ham ishlatiladi.  
Bu  metallar    asosan, asosiy  materiallarni, xususiyatlarini  yaxshilash  uchun, 
ularnga  ma`lum  xususiyatlar  berish  uchun  qo’shimcha  materiallar  hisoblanadi. 
Misol: 
B
, 
W
, 
Ti
 va 
Co
 lar esa qirqish instrumentlari tayyorlashda ishlatiladi. 
Yuqoridagi hamma metallarni