O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti sirtqi (maxsus sirtqi) bo’limi geografiya yo’nalishi 211-guruh talabasi Kurambayev Shokirning

1.2. Xorazm viloyatining iqlimi va suvlari
Xorazm viloyati iqlimi. Viloyatning shimoliy va sharqiy tomonlarida tabiiy to’siqlarning yo’qligi Arktikadan va Sibirdan sovuq havo massalarining bemalol kirib kelishi uchun qulay imkoniyatlar yaratadi.
Viloyat iqlimi keskin kontinental bo’lib, yillik amplituda juda yuqori. Maksimal va minimal haroratlar orasidagi farq 78° C ga yetadi. Viloyat hududining qumlar bilan o’ralganligi havo haroratining 43 – 45° C gacha ko’tarilishiga imkon yaratadi. Vohada yillik o’rtacha harorat 12° C, chekka janubiy qismlarida esa 15° C ga yetadi. Bu ko’rsatkich Urganch shahrida 14° C ni tashkil qiladi.
Viloyatning janubiy hududlarida yanvarning o’rtacha harorati –3° C, qolgan qismlarida –4–5° C ga teng. Vohada eng past harorat–32–33° C gacha boradi. Iyulning o’rtacha harorati +28°C, Urganch sharida esa bu ko’rsatkich +28,5° C ga teng. Viloyat hududida yillik sovuqsiz kunlar o’rtacha 200 kunni tashkil etgani holda, chekka janubiy qismida 204 kun, shimoliy qismlarida esa 195 kunni tashkil qiladi.
Viloyatda yil davomida quyoshli kunlar ko’p bo’lib, yozda quyosh ufqdan ancha baland ko’tariladi. Masalan, 22- iyunda Urganchda quyosh ufqdan (90–42°+23,5°)=71,5° ko’tariladi. 22- dekabrda esa quyoshning ufqdan balandligi (90–42°–23,5°)=25,5° ga teng bo’ladi. Quyosh nur sochib turadigan davr 2900–2950 soatdan ziyod. Qishda quyosh nur sochib turadigan davr nur sochish mumkin bo’lgan davrning 30–35% ini, yozda esa 80–90% ini tashkil qiladi (1.2.1-jadval).
1.2.1-jadval
Viloyatda oylar bo’yicha quyosh nur sochib turadigan davr
(soat hisobida)

Stansiya nomi	Oylar													Yil davomida
	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
Urganch	96	133	180	235	318	373	394	376	334	273	174	112	2952

Yillik yalpi radiatsiyaning 70–75% i to’g’ri radiatsiya hisobiga to’g’ri keladi. Yer yuzasi quyoshdan keladigan radiatsiyaning hammasini qabul qila olmaydi. Uning 25–30% i yer yuzasidan qaytadi. Musbat haroratlar yig’indisini 4000–4400° ni tashkil qiladi (1.2.2-jadval).
1.2.2-jadval