O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti “mehnat ta’limi” kafedrasi

 
Shakl xosil qilish guruxiga egish, botirish, bort qayirish bort chiqarish, bo‘rttirish, siqish, 
zarblash va boshqa jarayonlar kiradi.
 
Qirqish-varaqalardan ma’lum oo‘lchamli chala zagatovka kesib olish.
 
Qirqib olish-chala tayyorlamalardan zarur shakldagi tayyorlama kesib olish.
 
Oyib tushirish-varaqadan aylana kvadrat yoki boshqa shaklli zagatovkalar o‘yib tushirish.
 
Egish-varaqa tayyorlamadan egik buyum xosil qilish.
 
Botirish-yassi tayyorlamadan kovak buyum xosil qilish.
 
Bort qayirish-yassi tayyorlamani sirtqi konturi bo‘ylab bort xosil qilish.
 
Bort chiqarish-teshik konturi bo‘ylab bort xosil qilish.
 
Bo‘rttirish-havol zagatovka ichidan teng taqsimlangan kuch ta’sir ettirish yo‘li bilan uning 
shakli yoki o‘lchamlarini o‘zgarishi.
 
Siqish-havol tayyorlama ochiq uchining perimetrini kichraytirish.
 
Zarblash-varaqaviy tayyorlamada metalni cho‘zish xisobiga do‘ngliklar xosil qilish.
 
12-rasm. Shtamplash usullari. 
Glossariy
 
Preslash
- bunda tayyorlama avval tsilindir konteynerga kiritilib, uning matritsa deb 
ataluvchi asbobi ko‘zidan transop yordamida siqib chiqariladi. Bu usulda turli o‘lchamli 
givichlar, yogonlar, simlar, quvurlar va turli profilli boshqa maxsulotlar tayyorlanadi 
Prokatlash
- bunda qizdirilgan tayyormani prokatlash mashinasining qarama-qarshi 
tomonga aylanuvchi tsilindirik juvalari orasida ezib o‘tkazib, ishlanadi. Bunda 
tayyorlamaning ko‘ndalang kesim yuzasi kichrayib, bo‘yiga uzayadi. 

---

215 
Shtamplash
– bu jarayonida ko‘pincha zarur temperaturagacha qizdirilgan tayyorlama 
shtampning pastki palla bo‘shlig‘iga qo‘yilib, bolg‘a o‘rnatilgan shtampning ustki pallasi 
bilan zarbalanadi.