O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti «Kasbiy ta’lim» kafedrasi

4. Mehnat tarbiyasi
Ijtimoiy tarbiyaning yana bir muhim tarkibiy qismi 
mehnat tarbiyasi
sanaladi. 
Mehnat tarbiyasidan ko‘zlangan maqsad, avvalo, o‘quvchilarga mehnatning 
mohiyati, mazmunini chuqur anglatishdan iboratdir.
Mehnat tarbiyasining maqsadi shaxsda mehnat va mehnat faoliyatiga ijobiy 
munosabatni shakllantirishdan iborat. Mehnat inson hayotining asosi, umr mazmuni, 

Rаhimоv M. Аbu Rаyhоn Bеruniy, Аbu Аli ibn Sinо tа’lim vа tаrbiya hаqidа. – Tоshkеnt: O’qituvchi, 
1967. – 74-75-bеtlаr 
Мehnat tarbiyasi – 
shaxsga mehnatning mohiyatini chuqur 
anglatish, ularda mehnat va mehnar faoliyatiga ongli munosabatni, 
shuningdek, muayyan ijtimoiy-foydali harakat yoki kasbiy ko’nikma 
va malakalarni shakllantirishga yo’naltirilgan pedagogik jarayon 

---

148 
hayotiy ehtiyoj, shuningdek, shaxsda ma’naviy-axloqiy va irodaviy sifatlarni 
shakllantirishning kafolati sanaladi. Mehnat qilayotgan kishi o‘zi bajarayotgan 
ishning natijalarini ko‘rsa, his qilsa, o‘sha natijalardan qoniqsa, rohatlansagina 
mehnat tarbiyaviy ahamiyat kasb etadi. Halol mehnat – kishi hayotining mazmunini 
tashkil qiladi. 
Mehnat tarbiyasi mazmunida uning samaradorligini ta’minlovchi quyidagi 
omillar aks etadi: ta’lim muassaasasi imkoniyatlari; ta’lim muassasasining moddiy 
ta’minoti; o‘quvchi kadrlarning salohiyati; ishlab chiqarish sharoitlari; ta’lim 
muassasasining an’analari. 
Mehnat tarbiyasini tashkil etishda quyidagi 
vazifalar
hal qilinadi (9-rasm): 
9-rasm. Mehnat tarbiyasining vazifalar 
O‘quv mehnati
– o‘quvchilarning ilmiy bilimlar, o‘quv fanlari asoslarini 
o‘zlashtirish orqali ularni amaliyotga tatbiq etish borasidagi ko‘nikma va malakalarni 
shakllantirishga qaratilgan amaliy faoliyati. 
Ta’lim muassasalarida mehnat tarbiyasini tashkil etishda mehnatning quyidagi 
turlaridan foydalaniladi (10-rasm):