O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent temir yo'l muhandislari instituti

Ta`sir chegarasinomi	Ta`sir qilish harakteri
Kishi tanasidan o’tayotgantok kuchi, А.
		O’zgaruvchan	O’zgarmas
Sezish chegarasi	Qo’l barmoqlari salgina qaltiraydi. Issiqlik sezila boshlaydi.	0,5-1,5 mА (0,0005-0,0015) А	5,7
Ushlab qolmaydigan	Barmoq mushaklarining qisqari-shi. Tokli simlarni ushlab olganda qiyinchilik bilan bo’lsada tokdan ajratib oladi.	6-10, mА (0,008-0,01) А	20-25
Ushlab qoladigan	Barmoqlarning changak bo’lib qolishi. Kuchli og’riq sezish. Nafas olishning qiyinlashuvi.	20-25, mА (0,02-0,025) А	50-80
Halok qiluvchi	Yurak va nafas olish a`zolarining paralichi. Ko’pincha o’lim bilan tugaydi.	90-100, mА ( 0,09-0,1) А	500 *

*- Yurak fibrillyatsiyasining chegarasi.

Kishi tanasidan o’tayotgan tok qiymati.

I_odam= U_zanjir/ R_odam А (7.1)
Bu erda R_odam- odam tanasi qarshiligi, Om.

U_zanjir- zanjirdagi kuchlanish, V.

Kuchlanish.

Аgar xavfli deb kishi o’zi ajrala olish tokini hisoblasak, unda xavfli kuchlanish, 40 dan 200 V gacha, ayniqsa, 40 dan 100 V gacha diapazonda deb hisoblanadi.

Xavfsiz kuchlanish miqdori quruq xonalar uchun 40 V gacha , nam xonalar uchun 12 V gacha. Shuning uchun barcha tok bilan ishlaydigan qo’l asboblari 36 v ga mo’ljallangan bo’ladi. ⁸


7.1-rasm.

Tokli sim uzilib erga tushganda yoki biror bir tok mavjud uskunadan tok erga o’tib ketganda, shu atrofda 15-20 m masofada erda tokli maydon hosil bo’ladi. Shu maydonga kirib qolgan kishi oyoqlari orasida qadam kuchlanishi (R 0,8m) paydo bo’ladi, bu esa xavfli.