O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent temir yo'l muhandislari instituti



Download 5,02 Mb.
bet246/246
Sana11.01.2022
Hajmi5,02 Mb.
#339117
1   ...   238   239   240   241   242   243   244   245   246
Bog'liq
2 5339034254649070535

Qo'shimcha adabiyotlar

1.Mirziyoev SH.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. “O'zbekiston”

2.O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi “O'zbekiston Respub-likasini yanada rivojlantirish bo'yicha hara-katlar strategiyasi to'g'risida” gi PF-4947-son-li Farmoni. O'zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to'plami, 2017 y., 6-son, 70-modda

3.Normatov SH.N. Mehnat muhofazasi. T.: ToshTYMI. 2005 y.

4.Tojiyev M., Nigmatov Y. Hayot faoliyati xavfsizligi. T. 2012 y.



Internet saytlar, davriy nashrlar

T/r

Internet saytlar nomi

Internet saytlar elektron adresi

1.

Jurnal «Jeleznodorojniy transport»

www.gdt.ru

2.

Jurnal «Vestnik VNIIJT»

www.vniijt.ru

3.

Jurnal «Jeleznie dorogi mira»

www.gdm.ru

4.

Toshkent temir yo'l muhandislari instituti

www.tashiit.uz

5.

O'zbekiston Respublikasi OO'MTV sayti

www.ziyonet.uz

6.

O'zbekiston Respublikasining milliy qonunchilik bazasi

www.lex.uz

7.

Moskva davlat temir yo'l instituti (MGUPS)

www.miit.ru

8.

Peterburg davlat temir yo'l instituti (PGUPS)

www.pgups.ru


«O‘zbekiston TEMIR YO‘LLARI» aksiYADorlik Jamiyati
TOSHKENT TEMIR YO‘L MUHANDISLARI INSTITUTI
hayot faoliyati xavfsizligi” KAFEDRASI
«hayot faoliyati xavfsizligi»
FANIDAN

O’ Q U V–U S L U B I Y M A J M U A







3. G L O S S A R I Y



Toshkent – 2018

GLOSSARIY


Atamalarni o‘zbek tilida nomlanishi

Atamalarni ingliz tilida nomlanishi

Atamalarni rus tilida nomlanishi

Atamalarni ma’nosi

Mehnat muhofazasi

Labour defence

Охрана труда

Mehnat sharoitini yaxshilashga qaratilgan qonuniy aktlar va tadbirlar majmuasi

Ergonomika

ergonomic

Эргономик

Ish joyini tashkil qilishda inson tanasi a`zolari imkoniyatlarini o’rganadigan fan

Yo’riqnoma

Crack

Инструкция

Ish jarayonidan havfsizlikni ta`minlashmaqsadida ishchi bilishi kerak bo’lgan tadbirlar majmuasi

Аeratsiya

Aeratsic

Ареатция

Tsexlarda mehnat sharoitini yaxshilash maqsadida havonii tabiiy almashtirish usuli

Deflektor

Delfector

Дефлектор

Havoni tabiiy almashtiruvchi uskuna

Konditsioner

condenseoner

Кодитционер

Tsehlarda havoni mo’tadillab, qish va yoz oylarida havoni isitib yoki sovitib beruvchi uskuna

Аspiratsiya

aspirstic

Аспрация

Uskunalardan ajralib chiqayotgan zararli moddalarni (chang, gaz va h.k.) uskunaning o’zidan so’rib tashqariga uzatib berish usuli

Kalorifer

calorifer

Калорифер

Havoni isitib berish uskunasi

Аnalizatorlar

Analihztor

Анализатор

Odam tanasi terisida joylashgan va markaziy asab sistemasiga ulangan nerv tolachalari

Filtr

Filter

Фильтр

Uskunalardan so’rib olingan changli havoni tozalovchi uskuna

Yo’l qo’ysa bo’ladigan kontsentratsiya

Way don’t contsentrator

Пределная допустимная консентрация

Tsex havosidagi zararli moddani ishchi har kuni sakkiz soatdan ishlaganda nafaqa yoshiiga etguncha organizmiga zarar etmaydigan kontsentratsiya

Yoritilganlik

lights

освещюнност

Lyukslarda o’lchanadigan 1m2 yuzaga 1 lyumen miqdorida tushgan yoruғlik oqimi

Bosim ostida ishlaydigan idish

Pressure bottom work plates

Сасуды работающием под давлением

Bosim tashqaridan berilgan suyuqlik yoki gaz hisobiga paydo bo’ladigan uskuna

Bosim ostida ishlaydigan apparat

Pressure bottom work apparatus

Аппарат работающием под давлением

Bosim ichki reaktsiya hisobiga paydo bo’ladigan uskuna

Sprinkler sistemasi

Cpsirlnk sistem

Спринклер система

Suv yoki ko’pik vositasida ishlaydigan, o’tni bir binodan boshqa binoga o’tib ketmasligini ta`minlaydigan o’i o’chirish vositasi

Drencher sistemasi

Drencher sistem

Дренчер системаси

Suv yoki ko’pik vositasida ishlaydigan, o’tni bir binodan boshqa binoga o’tib ketmasligini ta`minlaydigan o’t o’chirish vositasi

Platformalar

Platforms

Платформы

uzun o‘lchamli yuklar, metall konstruksiyalar, konteynerlar, g‘ildirakli va zanjirli texnika, qadoqlangan yuklar va atmosfera yog‘ingarchiliklaridan himoyani talab etmaydigan ba’zi to‘kiluvchi yuklarni tashish uchun mo‘ljallangan

Prujina-friksion yutish apparatlari

Spring-friction consuming device

Пружина-фрикционный поглащающий аппарат

metall elementli bo‘lib, PMK-110A-refrijerator harakat tarkibi, RF-4, PGF-4 (gidrokuchaytirgichli) SH-6-TO-4 turlari to‘rt o‘qli yuk vagonlarida qo‘llaniladi

Relslar

Rails

Рельсы

po‘lat tor bruslar bo‘lib, temir yo‘l polotnosi shpallarida vagon, teplovozlar va shu kabilarning g‘ildiraklari harakatlanishi uchun ikki qator qilib mahkamlanadi. Uning R50, R65, R43 turlari mavjud

Ressorlar

Springs

Рессоры

vagon yurish qismining egiluvchan elementidir. Uning: pnevmatik–tezyurar poezd yo‘lovchi vagonlari telejkalarida qo‘llaniladi; rezina va rezinametalli egiluvchan elementlar–telejka vagonlarida qo‘llanilib, vibratsion va tovush tebranishlarini so‘ndiradi; torsion ressorlar-vagon osmasi tizimida qo‘llaniladi; likobchasimon ressora-vagonsozlikda kamdan-kam qo‘llaniladi; halqasimon ressorlar-og‘irvaznli vagonlar va urilib-tortish uskunalarida qo‘llanilishi mumkin bo‘lgan turlari mavjud

Ressorustki balka

Nad springs beam

Надрессорная балка

20 FL yoki 20GFL markali po‘latdan quyma bajarilgan, yopiq ko‘ndalang kesimi ichi bo‘shliqqa ega va shakli egilishga teng proporsional brusga yaqin bo‘lgan konstruksiyadir

Refrijerator

Refrigerator

Рефрижератор

sovutish uskunasi bo‘lgan avtomobil, vagon, kema yoki, sun’iy sovutish bilan erishiladigan, past temperaturalarda tashiluvchi mahsulotlar uchun mo‘ljallangan boshqa transport vositasidir

Statik yuklama

Steady-state load

Статическая нагрузка

bu shunday yuklamaki, uning qiymati, yo‘nalishi va qo‘yilgan joyi unchalik katta bo‘lmaganligidan, hatto vaqtga bog‘liq bo‘lmagan deb qabul qilinadi ham shuning uchun bunday yuklama shartidan inersiya kuchlari ta’siri (konstruksiyaning o‘z og‘irligi, qor yuklamasi va shu kabilar) inobatga olinmaydi ham

Suv ta’minoti tizimi

System of the water-supply

Система водоснабжения

yo‘lovchi vagonlarida muhim sanitariya-texnik uskunasi bo‘lib, yo‘lovchilarni davomiy safarlarida ularni zarur sharoitlarini ta’minlovchi uskuna hisoblanadi. Tipidan qat’iy nazar har qanday yo‘lovchi vagoni yo‘lovchilarni suv bilan ta’minlash, ularni turmush ehtiyojlarini qoniqtirish uchun hamda isitish tizimini to‘ldirish orasida o‘zioqar suv ta’minoti tizimi bilan jihozlangan

Ta’mirlash metodlari

Methods of the repair

Методы ремонта

vagonta’mirlash korxonalarida vagonlarni ta’mirlashni tashkil qilinishining asosiy ikki metodi mavjud: oqimli va statsionar. Oqimli ta’mirlash turida ta’mirlanuvchi vagon bir ta’mirlash pozitsiyasidan boshqasiga bir xil vaqt oralig‘ida ketma-ket ko‘chiriladi. Statsionar ta’mirlash metodida esa, vagon faqat birgina ta’mirlash pozitsiyasida bo‘ladi

Ta’mirlash turlari

Types of the repair

Виды ремонта

kapital turi maxsus zavodlarda ba’zi vagonlar uchun esa vagon deposida yuk vagonlari uchun o‘n yilda bir marta yarimvagonlarda – etti yilda bir marta amalga oshiriladi. Depo turi yuk vagonlari uchun vagon deposida ularni 160000 km yo‘l bosganidan keyin bajariladi

«Talgo» elektropoezdi

Elektropoezd "Talgo"

Электропоезд

«Talgo»


Ispaniya temir yo‘llarida 1992 yildan uzunligi 490 km, jumladan 17 tonnel va 34 viaduki bo‘lgan Madrid-Sevilya yuqori tezlik liniyasida foydalana boshlandi. Uning g‘ildirak juftlari koleya eni bo‘yicha to‘g‘rilanuvchi bo‘lib, uning maksimal tezligi 300 km/soatdir

Tebranish so‘ndirgichlari

Extinguishers of the fluctuations

Гасители колебаний

vagonni davriy notekis iz (rels kesishmalari) bo‘ylab harakati davrida majburiy chastotalar va xususiy chastotalar kattaliklari bo‘yicha bir-biriga yaqin bo‘lgan, kuzov ressorlari tebranishida ressor osmalarida qarshilik kuchi bo‘lmasa yoki ular juda kichik bo‘lsa, katta amplitudalar vujudga kelishi mumkin. SHuning uchun rezonans tebranishlarni so‘ndirish uchun ressor osmalari tizimiga maxsus so‘ndirgichlar kiritiladi. Ular amplitudani va tebranishli harakat tezlanishini pasaytirish, natijada vagon elementlari va tashilayotgan yukka dinamik kuchlar ta’sirini kamaytiradi. YUk vagonlarida friksion tebranish so‘ndirgichi, yo‘lovchi vagonida esa gidravlik tebranish so‘ndirgichi qo‘llaniladi

Telejkalar

Pushcarts

Тележки

vagonlarni yurish qismiga kiradi. Ular zarur tezlikda rels izlari bo‘ylab vagonni harakati xavfsizligini ta’minlash, tekis yurishi va harakatga kichik qarshilikni ta’minlash uchun xizmat qiladi

TSK-1 telejkasi

Pushcart TSK-1

Тележка ТСК-1

tezyurar poezdi (200 km/soat tezlikkacha) yo‘lovchi vagonlari uchun mo‘ljallangan. 1969 yilda «Russkaya troyka» (RT-200) poezdi vagonlari uchun KVZ tomonidan ishlab chiqildi. O‘ziga xosligi shundaki, uning markaziy osmasida pnevmatik rezinakord qobig‘li ressorasi diametri 580mm va balandligi 170mm bo‘lgan diafragma tipidadir

Texnik xizmat turlari

Types of the technical maintenance

Виды технического обслуживания

yuk vagonlari uchun texnik nazorat va joriy (ajratishli va ajratilmagan) ta’mirni o‘z ichiga oladi. Joriy ta’mir ta’mirning rejali turi hisoblanmaydi va texnik xolatiga bog‘liq xolda bajariladi. YUk vagonlari uchun texnik xizmatning TO, TR-1, TR-2 turlari; yo‘lovchi vagonlari uchun ta’mirning KR-1, KR-2, KVR, DR; texnik xizmatning esa TO-1, TO-2, TO-3 turlari mavjud

Tormoz vositalari

Brake facilities

Тормозные средства

harakat xavfsizligini ta’minlash, ya’ni poezdni belgilangan tormoz yo‘li uzunligida to‘xtatish uchun zarur bo‘lgan uskunalar

Transport vositalari

Transport facilities

Транспортные средства

yo‘lovchilar va tovarlar, shuninglek konteynerlar va boshqa uskunalarni tashish uchun qo‘llaniluvchi vositadir. Avtomobil transport vositasi, temir yo‘l transport vositasi, havo yo‘llari transport vositasi, dengiz kemasi, daryo kemasi, quvuro‘tkazgichlar farqlanadi

Urilib-tortish uskunalari

Tractive equipment will Knocked

Ударно-тяговые оборудования

vagonlarni o‘zaro va lokomotiv bilan birlashtirish, ularni bir-biridan ma’lum masofada ushlab turish, manevr vaqtida va poezdni harakati vaqtida urilishda siqiluvchi hamda tortishda cho‘ziluvchi kuchlarni qabul qilib yumshatish uchun xizmat qiladi

Sisterna

Rail tank wagon

Цистерна

yuklar (neft quyish) uchun temir yo‘l transport vositasi. Konstruksiyasiga ko‘ra sisternalar umumiy va maxsus belgilangan bo‘ladi. Maxsus belgilangan sisternalar faqat suyultirilgan gazlar, kislotalar, quyuq va quyuliyu qoluvchi neft mahsulotlari uchun qo‘llaniladi. Qayishqoq neft va neft mahsulotlari uchun vagon-sisternalar bug‘isitgich ko‘ylaklari bilan ishlab chiqariladi

CHidamlilik

Toughness (Stability)


Прочность (Стойкость)

texnikada – texnik ob’ektning statik va dinamik dastlabki xolatidan uni chiqarishga urinuvchi kuchlarga qarshiligi qobiliyatidir

Elektr uskunalari tizimi

System of electrical machinery

Система электрооборудования

yo‘lovchi vagonlarini elektr uskunalari vagonlarni yoritish, bir yo‘lovchiga 20-25 m3/soat hajmida tashqi havoni vagonga uzatish bilan xona vetilyasiyasi, vagonni isitish, qishda unga uzatiluvchi havoni isitish va yozda uzatiluvchi havoni sovutish, iste’mol mahsulotlari va ichimlik suvini sovutish, vagon-restoran va bufetlarda ovqat tayyorlash, radio xabarlar va aloqa ishini uskunasi, yo‘lovchilarga qulayliklar yaratish va poezd brigadasi mehnatini engillashtirish, poezdlar harakati xavfsizligini ta’minlash uchun xizmat qiladi

Egiluvchan elementlar

Springy elements

Упругие элементы

ressor osmasining asosiy tashkiliy qismi bo‘lib, rels izlari tomonidan harakatlanayotgan vagonga ta’sir qiluvchi zarblar va urilishlarni yumshatadi

Yuk vagon telejkalari

Pushcarts of the freiht-cars

Тележки грузовых вагонов

kuzovdan tushgan og‘irlikni relsga va aksincha relsdan kuzovga uzatadi, harakatni yo‘naltiradi, vagon katta bazasini egrilikdan nisbatan kichik baza va kamroq qarshilik bilan o‘tishi, tormoz uskunalarini joylashtirish uchun xizmat qiladi. YUk vagonlari uchun ularni ikki o‘qli: SNII-X3-O tipi (18-100), 18-115, 18-120 modeli, KVZ-I2; uch o‘qli: UVZ-9M va UVZ-10M; to‘rt o‘qli 18-101 modeli qo‘llaniladi va ular asosan 120 km/soat tezlikka mo‘ljallangan

Yuklamalar

Loads

Нагрузки

konstruksiyaning kuchlangan-deformatsiyalangan xolatini o‘zgarishiga olib keluvchi ta’sirlardir

Yutish apparatlari

Consuming devices

Поглащающие аппараты

avtossepka orqali vagon kuzovi ramasiga uzatiluvchi cho‘ziluvchi va siqiluvchi bo‘ylama kuchlarni kamaytirib, zarb energiyasini qisman so‘ndirish uchun mo‘ljallangan

Yangi avlod vagonlarining tormoz uskunalari

Brake equipment railcar new generation

Тормозные оборудования вагонов нового поколения

o‘qqa tushgan 25 ts og‘irlik uchun tormoz uskunalarini bir tomonlama kompozitsion kolodka bilan yoki ikkita tormoz silindri bilan alohida telejkaga ta’sir bilan g‘ildirakka bosiluvchi; o‘qqa tushgan 30 ts og‘irlik uchun – kolodkali ikki tomomnlama g‘ildirakka bosiluvchi qilib tayyorlash ko‘za tutilmoqda. Qo‘yib yuborilgan tormozda tormoz kolodkalarini tortib qo‘yish uchun telejkalar yangi torsion turdagi uskuna bilan jihozlanadi. Tormoz bashmoqlarini triangelga mahkamlanishi rezbali birlashmasiz amalga oshiriladi, bu esa ta’mirga sarflarni qisqartiradi. SHarnirli birlashmalarda edirilishga chidamli vtulkalar qo‘llaniladi, bu esa uzellari ishidashi mustahkamlikni oshiradi va tahmirlashni soddalashtiradi

Hayot ta’minoti tizimi

System vitally provision

Система жизнеобеспечения

yo‘lovchilar va xizmatchilarga qulay sharoitlarni yaratish maqsadida vagonlar elektr uskunalari, suv ta’minoti, isitish, ventilyasiya, konditsionelash tizimi bilan jihozlangan

O‘ziyuktushirgich vagonlar

Self-starter railcar

Самоопускающийся вагон

bu shunday vagonlarki, ularni kuzovi konstruksiyasida yuklarni tushirishda maxsus yuklash-bo‘shatish moslamalari, mashina va mexanizmlar zarurati bo‘lmaydi. Bularga yo‘lovchi vagonlari, polida lyuklari bo‘lgan seriyali yuk yarimvagonlari, pastdan oqizib yuboriluvchi sisternlar, bunkerli vagonlar va boshqalar kiradi

O‘rnatma sisterna

Customizable rail tank wagon

Настраиваемая цистерна

sig‘imi 1000 l oshiq bo‘lgan, vagon ramasiga statsionar o‘rnatilgan yoki uning ajralmas qismini tashkil etuvchi sisternadir

Harakatlanuvchan yuklama

Mobile load

Передвижная нагрузка

bu shundayki, uning qo‘yilish joyi va ta’siri yo‘nalishi foydalanish jarayonida o‘zgarishi mumkin. Bunda tezlikka bog‘liq xolda bu kuchning siljishi vaqtincha statik yoki dinamik sifatida qabul qilinishi mumkin

Hisob yuklamasi

Design load

Расчетная нагрузка

konstruksiyaga eng katta yuklanganlik bo‘lib, ularni normal foydalanish shartlaridan og‘ish ehtimolligini inobatga olib aniqlanuvchi kattalikdir. Ular mustahkamlik/qattiqlik zahirasi koeffitsientini («bilmaslik» koeffitsientini) inobatga olgan xolda aniqlanadi

Qizdirib o‘rnatiluvchi namunaviy buksa

Conventional journal-box installed in heated condition

Типовая букса устанавливаемая в нагретом состоянии

zamonaviy yuk va yo‘lovchi vagonlarida ishlatilib, unda silindrik rolikli podshipniklarni ichki xalqalari o‘qqa qizdirib o‘rnatiladi. Bunda podshipnikni ichki xalqasi qiziganda erkin o‘q bo‘yinchasiga kiygiziladi, soviganidan keyin esa bo‘yinchaga mustahkam o‘rnashadi



1Mark A Friend, James P Kohn, “Fundamentals of Occupational Safety and Health”. ( United States, 2016. 12-13 б).


21 Mark A Friend, James P Kohn, “Fundamentals of Occupational Safety and Health”. (United States, 2010. 20-2 б).


31 Mark A Friend, James P Kohn, “Fundamentals of Occupational. (United States, 2010. 33 б).


41 Mark A Friend, James P Kohn, “Fundamentals of Occupational Safety and Health”. (United States, 2010. 43 б).

52 Handbook of Railway Vehicle Dynamics. Simon Iwnicki. (United States, 2006. 45 б).


61 Handbook of Railway Vehicle Dynamics. Simon Iwnicki. (United States, 2006. 50 б).


71 Mark A Friend, James P Kohn, “Fundamentals of Occupational. (United States, 2010. 60 б).

88 Mark A Friend, James P Kohn, “Fundamentals of Occupational. Safety and Health”. (United States, 2010. 55 б).


91 Mark A Friend, James P Kohn, “Fundamentals of Occupational. (United States, 2010. 62 б).


10 Mark A Friend, James P Kohn, “Fundamentals of Occupational. (United States, 2010. 66 б).


Download 5,02 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   238   239   240   241   242   243   244   245   246




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish