O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent temir yo'l muhandislari instituti

Nazorat savollari

1. 
   Titrashni qanday kattaliklar xarakterlaydi?
   

Amplituda, Chastota, Davr, Tebranma harakat tezligi	Harorat, Atm.bosimi, Dvigatelning tezligi, amplituda	Vibrograf lentasini tezligi, Chastota,Ctolningbalandligi, kuchlanish	Nisbiy namlik, Davr, Vaqt, Dvigatelning tezligi,	Amplituda, vaqt, chastota, namlik, harorat	Chastota, harorat, yoritilgan-lik, Atm. bosimi, namlik,

2. 
   Tebranish amplitudasi qaysi kattaliklarda о‘lchanadi?
   
3. 
   Tebranma harakat tezligi qaysi formuladan aniqlanadi?
   

Titrashni xarakterlovchi kattaliklarning (CanPiN 0063-96 bо‘yicha) yо‘l qо‘ysa bо‘ladigan qiymatlari

10.3-jadval

Chastota, Gs	1,4	1,6	2	2,5	2,8	3,2	4	5	5,6	6,3	8	10		11,2	12,5	16	2		22,4	25	31,5	40	45		50	63	80	90
Tebranish amplitudasi, mm	3,11	2,22	1,26	0,73	0,61	0,44	0,28	0,16	0,13	0,09	0,056	0,45		0,041	0,036	0,028	0,2		0,02	0,018	0,0114	0,0113	0,0102		0,009	0,0072	0,0036	0,005
Tebranma harakat tezligining о‘rtacha kvadrat qiymatlari, mm/s	11,2				5				2				2					2						2
DB (5•10 ^-^5mm/sek ga nisbatan)	107				100				92				92					92						92

11-LABORATORIYA ISHI

TUPROQNI COLISHTIRMA QARSHILIGINI ANIQLASH
Ishning maqsadi: Tuproq qarshiligini о‘lchash asbobi "M-416" bilan tanishish va olingan kattaliklar bо‘yicha solishtirma qarshilikni hisoblab chiqish.
11.1.Umumiy ma’lumotlar

Ishlab chiqarish sexlarida ishchilarni elektr toki urishidan saqlashning asosiy tadbirlaridan biri mashina va uskunalarni yerga ulashdir.

Bunda mashina va uskunalarning tok yurmaydigan qismlari о‘tkazgich yordamida yerga ulanadi. О‘tkazgich sifatida odatda kо‘ndalang kesimi doira yoki tо‘rtburchak bо‘lgan pо‘lat simlar tanlanadi.

Erga ulagich tabiiy va sun’iy bо‘lishi mumkin. Tabiiy yerga ulagichlar vazifasini yer bilan yaxshi kontaktda bо‘lgan yirik metall inshootlar, yer osti suv о‘tkazish quvurlari, yer ostidan о‘tkazilgan kabellarning qо‘rg‘oshin qobiqlari va boshqalar bajarishi mumkin.

Sun’iy yerga ulagichlar oldindan hisoblanib, kerakli miqdorda metall /pо‘lat/ quvurlar holatida yerga qoqiladi.

Kuchlanishi 1000 V gacha bо‘lgan elektr tarmoqlari uchun qо‘llanadigan yerga ulagichning elektr qarshiligi 4 Om dan oshmasligi kerak.

11.1-rasmda kо‘rsatilgan sxema bо‘yicha bajariladigan yakka yerga ulagichning qarshiligi quyidagi formula bilan hisoblanadi:

(11.1)

bu yerla ρ - tuproqning solishtirma qarshiligi, Om sm;

l- qoziqning uzunligi, sm;

d- qoziqning diametri, sm;

t - yer yuzasidan qoziqning yarmigacha bо‘lgan masofa, sm.

Ma’lumki tuproqning solishtirma qarshiligi xar xil tuproq uchun turlichadir.

Masalan:

11.1-jadval

Tuproq turi	Tuproqning solishtirma qarshiligi, (r) Om, sm
Sof tuproq (less)	2,5x10^4
Loy tuproq	0,4x10^4
Qum tuproq	7,0x10^4
Shag‘alli tuproq	20,0x10^4
Toshloq tuproq	40,0x10^4

Aralash tuproqli yerlarda solishtirma qarshilikni eksperimental /tajriba asosida/ aniqlash maxsus - «yerga ulagich» qarshiligini о‘lchagich asboblari yordamida о‘lchanadi. Laboratoriya ishini bajarishda shunday asboblardan biri bо‘lgan "M 416" markali yerga ulagich qarshiligini о‘lchovchi asbobni ulaymiz. Bu asbob 4,5 V li batareyadan ta’minlanib. MP-42B tranzistorlaridan yig‘ilgan va 0,1 dan 1000 Om gacha о‘lchov chegarasiga ega.

Yerga ulagich qoziqlari qoqilgan chuqurlikdagi tuproqning solishtirma qarshiligi quyidagi formula yordamida aniqlanadi:

, Om sm (11.2)

bu yerda r-M 416 asbobi yordamida о‘lchangan qarshilik, Om.

l - qoziqning yer ostidagi qismi uzunligi, sm.

d - qoziqning diametri, sm.

M-416 asbobi yordamida tuproqning solishtirma qarshiligini aniqlash uchun yerga qо‘shimcha elektrod 1 yordamchi yerga ulagich 2 va zond 3 qoqiladi.

Ular orasidagi masofalar sxemalar kо‘rsatilgan kattaliklardan kam bо‘lmasligi kerak. Qо‘shimcha elektrod, yordamchi yerga ulagich zondlar bilan ulangan simlarning uchlari laboratoriyaga olib chiqilgan va muvofiq ravishda belgilangan.

Ilova: Ushbu «laboratoriya ishida M-416 asbobi, tutashtiruvchi simlar va kontaktlarning qarshiligi tufayli bо‘ladigan xatolarni chiqarib tashlash va tuproqning solishtirma qarshiligini yanada aniqroq о‘lchash uchun tо‘rt qisqichlisistema qо‘llaniladi.


Uncha aniq bо‘lmagan dag‘al о‘lchovlar uchun qо‘shimcha elektroddan kelayotgan simni asbobning «1» qisqichiga ulash hamda «1» va "2" qisqichlarni qisqa tutashtirish kifoY.