O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti q. X. Abdurahmonov, sh. R. Xolmo‘minov

Mehnatga pirovard natija bo‘yicha haq to‘lash 
ish haqi 
miqdorini ishlab chiqarish pirovard natijalari bilan bevosita 
bog‘lash, umuman ish haqi to‘lashda uyg‘unlikka erishish imkonini 
beradi.
So‘nggi yillarda 
mehnatga haq to‘lashning tarifsiz tizimi 
ham 
keng yoyilmoqda. Bu tizimga quyidagilar xosdir: 
–
xodim ish haqi miqdorining jamoa ish natijalariga muvofiq 
shakllanadigan ish haqi jamg‘armasi bilan mustahkam bog‘liqligi; 
–
har bir xodimga doimiy (nisbiy) koeffitsiyentlar berish. Bu 
koeffitsiyentlar xodim malakasini ifoda etadi hamda xodimning yoki 
bir guruh xodimlarning avvalgi faoliyati to‘g‘risidagi ma’lumotlar 
asosida umumiy mehnat natijalariga qo‘shgan shaxsiy mehnat 
ulushini belgilaydi; 
–
har bir xodimga faoliyati joriy natijalari bo‘yicha mehnat 
ishtiroki koeffitsiyenti berish. 
Mehnatga haq to‘lashning 
shartnoma usulini
ham tarifsiz 
tizimga kiritish mumkin. Bunda ish beruvchi xodimni ishga yollar 
ekan bajarilgan muayyan ish uchun muayyan ish haqi belgilanishi 
bo‘yicha o‘zaro shartnoma tuzadi. 
Ish haqi miqdorini 
komissiya tomonidan aniqlanishini
ham 
tarifsiz usulning turi deyish mumkin. Bu holda bajarilgan ish hajmi, 
bunga sarflangan ish vaqti, soat, kun ish beruvchi tomonidan 
+ 
= 
+ 
Xizmatchilar-
ning umumiy 
ish haqi
Yil choragi 
yakuni 
bo‘yicha 
mukofot
Pirovard natija 
uchun 
rag‘batlan-
tirish 
Lavozim 
maoshi

---

233 
tayinlangan komissiya tomonidan aniqlanadm. Shundan so‘ng 
mehnat bozorida bu turdagi ishga to‘lanayotgan haq miqdori hisobga 
olinib, xodim mehnatiga ish haqi beriladi. 
Ish haqi tarkibi
uch qismdan iboratdir: 
–
asosiy (doimiy, bazali); 
–
qo‘shimcha (o‘zgaruvchan); 
–
ijtimoiy omillar hisobga olingan holda to‘lanadigan ish haqi.