O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

 
 

---

400 
IX-BOB 
IShLAB ChIQARISh VA FUQARO BINOLARI 
KONSTRUKSIYALARINI MONTAJ QILISh 
9.1. Temirbeton karkasli bir qavatli sanoat binolarining 
konstruktsiyalarini montaj qilish 
9.1.1. Yig‘ma poydevorlarni montaj qilish 
Yig‘ma poydevorlarni montaj qilish, odatda, bino yer osti qismini tiklash 
davrida alohida ilgarilanma oqim orqali bajariladi. Poydevorlarni o‘rnatish 
joylarini rejalash (belgilash) simlar (iplar) qayd qilinadigan bo‘ylama va 
ko‘ndalang o‘qlardan foydalangan holda aniqlanadi.
Kotlovan tubida ustunlar ostiga qo‘yiladigan poydevorlarni montaj qilishda 
o‘qlarning holati shovun bilan ko‘chirilib, gruntga qoqilgan shtir yoki qoziqlar 
yordamida qayd qilinadi. Stakan tipidagi poydevorlarda stakan yon qirralarining 
o‘rtasi aniqlanadi va yuqori qirraga o‘q belgisi (riski) chiziladi. Poydevor blokini 
zaminga tushirishda blokning holati chizilgan o‘q belgisi bo‘yicha nazorat qilinadi.
Stakan tipidagi poydevorni o‘rnatishda zaminning sirt-yuza qatlami 
bo‘zilishini oldini olish uchun u birdaniga loyihaviy holatga o‘rnatiladi (9.1. rasm). 
Poydevor blokining balandlik bo‘yicha holati niveler yordamida to‘g‘irlanadi, bir 
vaqtning o‘zida stakan tubi sathi ham nazorat qilinadi. Blokning rejadagi holati 
stroplarni yechmasdan turib, o‘q belgilarini (o‘rnatish va belgi o‘qlari)ni ikkita 
o‘zaro perpendikulyar o‘qlarni bir-biriga qoplash yo‘li bilan to‘g‘irlanadi, katta 
bo‘lmagan farq montaj lomi yordamida blokni siljitish bilan bartaraf etiladi.
Poydevor bloklarining montaji tugagandan keyin ularning balandlik va 
rejadagi holatlari bo‘yicha geodezik tasvir olib boriladi. Tasvir natijalari bo‘yicha 
ijro sxemasi tuziladi, unda bloklarning yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan siljishlari 
ko‘rsatiladi. O‘rnatilgan stakan tipidagi poydevor bloklarining loyihaviy holatdan 

---

401 
yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan chetga chiqishlari (og‘ishlari): blok o‘qlarining 
belgilangan o‘qlariga nisbatan siljishi 10mm dan, stakan tubining chetga chiqishi 
(og‘ishi) 20mm dan oshmasligi kerak. 
9.1. - rasm. Poydevorlarning montaji: 
1 – gusenitsali kran; 2 – poydevor blokining ko‘tarilgunga qadar holati; 3 – poydevor 
blokining o‘rnatilgan holati.