O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

Bo‘linmalarning tavsiya etiladigan o‘lchamlari 
Zveno 
Bo‘linma, m, devor qalinligi 
1,5 g‘isht 
2 g‘isht 
2,5 g‘isht 
3 g‘isht 
“Ikkilik” 
17 
12 
– 
– 
“Uchlik” 
25 
19 
17 
– 
“Beshlik” 
– 
40 
34 
30 

---

294 
Devori g‘ishtli binolarda g‘isht terish yetakchi jarayonlardan biri bo‘lib, u 
boshqa hamroh va yordamchi jarayonlar bilan o‘zaro hamkorlikda va bog‘liqlikda 
bajarilishi kerak. Transport ishchilari g‘isht teruvchilarni material bilan kerakli 
miqdorda ta’minlashi kerak. Duradgorlar bo‘linmada yarus balandligida g‘isht 
terilgandan so‘ng ushbu uchastkada so‘rilarni o‘rnatishi kerak. Binonig butun 
qavatida yuk ko‘taruvchi devorlarni terish tugagandan so‘ng, montajchilar ushbu 
uchastkada zinalar, pardevorlar va qavatlararo yopmalarni montaj qilishga 
kirishishadi. 
7.5. G‘isht terishda qo‘llaniladigan havozalar va so‘rilar 
 
Zamonaviy binolarda qavatlarning balandligi turlicha bo‘lishi mumkin, 
ammo agar uy-joy qurilish haqida gapiradigan bo‘lsak, ularning balandligi 2,7 m 
dan 3,6 m gacha bo‘ladi va o‘rtacha 3,0 m ni tashkil etadi.
Ishlarni amalga oshirish qulay bo‘lishi va g‘isht teruvchilar ish 
unumdorligining bir tekisda bo‘lishini ta’minlash uchun qavat devori g‘isht terish 
balandligi bo‘yicha ayrim uchastkalarga – yaruslarga bo‘linadi.
 
Yarus
 
deb qurilish jarayonini uzluksiz, ish o‘rnini balandlik bo‘yicha 
o‘zgartirmasdan bajarilishi mumkin bo‘lgan, inshootning yoki bino qavati 
balandligining bir qismiga aytiladi. Agar yarusning balandligi 1,2 m dan ortiq 
bo‘lsa, g‘isht teruvchilarning ish unumi pasaya boshlaydi, eng maqbul balandlik 
0,8...1,0 m deb tan olingan.
G‘isht terish 
ikki-, yoki uch yarusli tizim
bo‘yicha bajarilishi mumkin. 
Qavatning balandligi 3,0 m bo‘lganda va mehnat uch yarusli qilib tashkil etilganda 
birinchi yarusning balandligi 125 sm, ikkinchisiniki – 95 sm va uchinchisiniki – 80 
sm qilib qabul qilinadi. Qavatning balandligi bundan ortiq bo‘lganda ikkinchi va 
uchinchi yarus balandliklari biroz orttiriladi.
Qavatining balandligi 2,5...2,7 m bo‘lgan binolarda ikki yarusda g‘isht terish 
ancha samarali bo‘ladi, bunda har bir yarusning balandligi 1,5 m gacha bo‘ladi. Bu 

---

295 
holda balandligi 30 m 60 sm bo‘lgan 
qo‘shimcha so‘ridan
foydalaniladi, undan 
turib yarusning yuqori qatorlari teriladi. Devorning qalinligi katta bo‘lganda yuqori 
qatorlarga g‘isht terish uchun uch yarusli tizimda ham bunday qo‘shimcha 
so‘rilardan foydalaniladi.
Balandligi 1,2 m gacha bo‘lgan devorlarga g‘isht terish yerdan turib yoki 
orayopma to‘shamasida turib amalga oshiriladi, katta balandlikda g‘isht terish 
so‘rilar yoki havozalar o‘rnatilishini talab etadi. Odatda havozalardan sanoat va 
tomosha ko‘rsatuvchi binolarning devorlarini barpo etishda, binolar fasadlarini 
pardozlashda qo‘llaniladi. So‘ri va havozalarga qo‘yiladigan talablar – ularning 
yengil bo‘lishi, mustahkamligi, ustivorligi, ularni yig‘ish va ajratish hamda 
tashishning qulayligi bilan izohlanadi.