O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

To‘rt qatorli terish
ustunlar va uzunligi 1 m gacha bo‘lgan derazalar hamda
eshiklar orasidagi devorlarni terishda qo‘llaniladi. Ko‘ndalang vertikal choklarning 
terilgan uchta qo‘shni qatorlarda mos qelib qolishiga ruhsat etiladi. Ustunlar va 
pardevorlarni faqat butun asl g‘ishtdan terish lozim. 
G‘isht terishni 
ko‘ndalang tomoni bilan terilgan qator
bilan boshlab, xuddi 
shunday qator bilan tugatiladi. Ular to‘sinlar, progonlar, fermalar, tomyopma va 
orayopma plitalari tayanadigan joylarda, terishning chiqib turuvchi joylarida − 
karnizlarda, belbog‘chalarda, bog‘lashning qabul qilingan tizimining ketma-
ketligiga bog‘liq bo‘lmagan holda joylashtiriladi. Ko‘ndalang tomoni bilan terilgan 
versta qatorlar bilan o‘rta oraliqli qatorlar ham bog‘lanadi, shu sababli ular doimo 
butun g‘ishtdan terilishi kerak.
 
7.2.2. Terish turlari 
 
Sirti bezakli (qoplamali,koshinli) devorlarni terish
fasadlarga yaxshi 
tashqi ko‘rinish berish va tashqi devor sirtlarining atmosfera ta’sirlarga qarshilik 
ko‘rsatishini oshirish uchun qo‘llaniladi. Yuzali g‘ishtdan, keramik plitalar va 
tabiiy toshlardan foydalanilib butun terib chiqishni bir qatorli yoki ko‘p qatorli 
terish usuli bo‘yicha albatta bog‘langan holda teriladi (7.5-rasm). 

---

279 
 
7.5-rasm.
Devorlarni g‘isht va keramik toshlar bilan sirtini bezash (qoplash): 
a − ko‘p qatorli bog‘lashda; b − shuning o‘zi bir qatorli bog‘lashda; v − keramik toshli 
devorlarni sirti bezakli g‘isht bilan (qoplash); g)−o‘shaning o‘zi, keramik toshlar bilan bezash 
(qoplash); d − tashqi versta qator vertikal choklarini bog‘lamasdan terish; ye − shuning o‘zi, 
terishning uchta qator doirasida vertikal choklarni bog‘lash bilan 
Devorlarni g‘isht va to‘g‘ri (muntazam) shakldagi toshlar bilan qoplab terish 
noyob binolarning fasadlarini va ommaviy qurilish ob’ektlarini, vestibyullarni 
ichki devorlari, zina kataklari, yer osti o‘tish yo‘llarini, sermehnat suvoqchilik 
ishlarini almashtirish uchun qo‘llaniladi. Devor sirtini qoplash uni terib chiqish 
bilan bir vaqtda yoki vaqtni biroz surgan holda maxsus yuzali g‘isht va turlicha 
ishlov berilgan hamda rangbarang keramik toshlar bilan qoplanadi. Ko‘pincha tosh 
va g‘ishtlarning quyidagi o‘lchamlaridan foydalaniladi: oddiy yuzali g‘isht − 250 x 
120 x 65 yoki 88 mm; toshlar – 250 x 120 x 140 mm, choraktakam – 188 x 120 x 
140 mm.
Devorlarni sirtini g‘isht va keramik toshlar bilan qoplash g‘isht terish bilan 
bir vaqtda bajarilib uni bo‘ylama qatorlar bilan terib va asosiy terish bilan 
ko‘ndalang tomoni bilan terilgan qatorlarni ½ g‘isht uzunligidagi g‘ishtlarni 
monolitiga terish yo‘li bilan bog‘lab bajariladi. Bezakli qoplama terishni asosiy 
terish bilan zanglamaydigan po‘latdan yasalgan shtirlar yordamida bog‘lashga 

---

280 
ruxsat etiladi. Bezakli qoplama qatlamini devor massivini terish bilan bog‘lashning 
turli xil variantlari qo‘llaniladi, lekin ular albatta ko‘rsatilishi va bir yoki ko‘p 
qatorli bog‘lash tizimi bo‘yicha bajariladigan asosiy terish bilan yagona bir butunni 
tashkil etishi kerak.
Bog‘lashning bir qatorli tizimida fasad tekisligini bezakli qoplash bo‘ylama 
va ko‘ndalang tomoni bo‘yicha terilgan qatorlarni almashtirish yo‘li bilan amalga 
oshiriladi. Yuzaga ishlatiladigan g‘isht oddiy g‘ishtdan ancha qimmat turadi, shu 
sababli bu usulning tejamkorligi ancha kam, chunki qatorlarning yarmi ko‘ndalang 
tomonli g‘ishtlar bilan teriladi. 
Devorlarni bog‘lashning ko‘p qatorli tizimi bo‘yicha barpo etishda fasad 
tomonidagi beshta g‘ishtning bo‘ylama terilgan qatori bitta ko‘ndalang qator bilan 
yopiladi. Qimmatbaho yuza g‘ishtidan ancha oqilona foydalaniladi.
Devorlarni keramik toshlar bilan bezakli qoplash massivga beshta bo‘ylama 
qatordan keyin ikkita ko‘ndalang qatorni terish bilan bajariladi, bezakli qoplama 
toshlardan foydalanishda esa ko‘ndalang qatorlar uchta bo‘ylama qatorlar terib 
almashinadi. Bezakli qoplama qatlamiga kattaroq me’moriy ifoda berish uchun 
choklarni bog‘lashni umumiy talablardan chetlashgan holda bajarishga yo‘l 
qo‘yiladi: vertikal ko‘ndalang choklarni binoning butun balandligi bo‘yicha yoki 
3...5 terish qatori chegarasida bog‘lamaslik mumkin.