O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

Ankerli mahkamlash
. Gruntni shpuntli, qoziqli va qazilmaning boshqa xil 
to‘siqlar ta’siridan hosil bo‘luvchi ag‘daruvchi momentini qabul qilish uchun, 
ankerli moslamalar qo‘llaniladi (gruntli ankerlar). Ankerlar qiyalikning balandligi 
bo‘yicha bir yoki bir necha sathda gorizontga nisbatan 25
0 
gacha burchak ostida 
o‘rnatiladi. 
Ankerning asosiy detali – tortuvchi element (tortqi) bo‘lib, u metalldan 
yasaladi. Ankerli tortqining bir uchi devor konstruktsiyasiga, ikkinchi uchi 
ag‘darilishi mumkin bo‘lgan prizma tashqarisidagi grunt massiviga inektsiya 
qilingan qorishmaga mahkamlanadi (5.6- rasm, b).
Gruntli anker quyidagicha bajariladi. Kotlovan qazilgandan so‘ng, ma’lum 
belgigacha gorizontga burchak ostida diametri 20...30 sm va chuqurligi 8...20 m 
gacha bo‘lgan quduq burg‘ilanib qaziladi, bunda ko‘p hollarda obsadnoy 
(o‘rnatilgan) quvur qo‘llaniladi. Tortqi quduqqa kirgiziladi, so‘ngra unga bosim 
ostida qorishma joylashtirilib, anker butun uzunligi bo‘yicha yoki uning faqat 
pastki qismi monolitlanadi. Qorishma qotgandan so‘ng, anker tortiladi. Gruntli 
ankerlar har 3...5 m da joylashtiriladi. 

---

127 
Anker konstruktsiyalari, tortqining qanday materialdan tayyorlanganligi, 
ko‘tarish qobiliyati va gruntga mahkamlash usullari bilan farqlanadi. 
Eng sodda va tez-tez uchrab turadigani ankerli mahkamlash quyidagicha 
bajariladi. Kotlovan yoki transheya tubi sathida ularning devori bo‘ylab 1,5...2,0 m 
qadam bilan (kotlovan va transheya chuqurligiga va grunt namligiga qarab), 
kotlovan tubi sathidan 0,5...1,0 m chuqurlikka ustunlar qoqiladi. Bu ustunlar 
kotlovanning ustki qismidan ikki plastinka ko‘rinishidagi anker tortqilar bilan 
tabiiy og‘ish burchagidan oshadigan masofagacha tortiladi va bu plastinkalar yotiq 
qoqilgan ankerga mahkamlanadi. O‘rnatilgan va mahkamlangan ustunlarning 
orqasiga shchitlar yoki zabirka taxtalar joylanadi. Kotlovan chetidan odamlar 
yurganda xalaqit bermasligi uchun ankerli tortqilar yerga kirgiziladi.