O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

mashinalar
(er qaziydigan va avtomobillar) 
uchun 
turish va ta’mirlash maydonchasi
tashkil etiladi. Maydoncha albatta to‘siq bilan 
o‘raladi va tegishli nishonlar hamda yozuvlar bilan belgilanadi. 
Qurilish maydoniga vaqtinchalik binolar ham quriladi. Ularga kiyinish-
echinish, dam olish xonalari, oshxona, dushxona, ish yurituvchi idorasi, sanuzellar, 
qurilish materiallarini va asbob-anjomlarni saqlash uchun ombor, shiyponlar va 
hokazolar kiradi. Vaqtinchalik binolar quriladigan maydoncha yer usti suvlarni 
boshqa tomonga oqizishni ta’minlash uchun oldindan tekislanadi. Agar buzib 
tashlanadigan binolar barpo etilayotgan inshootning o‘lchamlari zonasiga 
tushmaydigan bo‘lsa va qurilish ishlarining me’yorda amalga oshirilishiga halal 
bermasa, ularning bir qismidan, shuningdek vagon yoki blok ko‘rinishidagi 
inventar binolardan foydalanish mumkin. 
Qurilish maydonchasini 
dastlabki tekislash
yuqorida sanab o‘tilgan barcha 
tayyorgarlik ishlari amalga oshirilgandan so‘ng hududni tekislash uchun amalga 
oshiriladi va kotlovan uchun maydonni tayyorlash hamda o‘zlashtirish bo‘yicha 
olib boriladigan ishlardan oldin bajariladi. 

---

80 
IV-BOB. 
QURILISh YUKLARINI TASHISH VA ORTISH-
TUSHIRISh 
4.1. Qurilish yuklari va transport turlari tasnifi 
Har qanday binoni va inshootni barpo etishda materiallar, yarim fabrikat 
mahsulotlar hamda buyumlarni tayyorlanadigan joyidan qurilish maydoniga 
yetkazib berish bilan bog‘liq ma’lum transport va ortish-tushirish ishlari bajariladi. 
Bu materiallarni yetkazib berish kompleks jarayon bo‘lib, unga yuklash, tashish, 
tushirish va omborga joylashtirishlar kiradi. Bir qavatli sanoat binosining 
konstruktsiyalarini barpo qilish uchun 1 m
3
bino hajmiga 150 kg, turar-joy to‘liq 
yig‘ma binosi uchun – 250 kg, g‘ishtli bino uchun – 500 kg gacha konstruktsiyalar 
yetkazib beriladi. Ayrim qurilish materiallari qiymatida ba’zan transport xarajatlari 
uni qazib olish va tayyorlash xarajatlaridan ham oshib ketadi. 1 tonna tog‘ qumini 
tashish qiymati uni qazib olish xarajatlaridan 5 marta ortiqroqdir. 
Inshootni barpo qilish uchun yetkazib beriladigan elementlar