O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

9.3.3. Binoning yer usti qismini montaj qilish 
Binoning yer usti qismini montaj qilishda qamrov o‘lchamini ikki sektsiyaga 
teng qilib qabul qilish tavsiya etiladi. Qamrovda montaj lift shaxtalari elementlarini 
o‘rnatish bilan boshlanadi va quyidagi texnologik ketma-ketlikda olib boriladi: 

tashqi devor panellari montaj qilinadi; 

ichki devor panellari montaj qilinadi; 

to‘ldirish montaji – pardevorlar, sanitar-gigienik kabinalar, 
ventilyatsion va elektrotexnik bloklar montaj qilinadi; 

---

453 

zinapoya marshlari va maydonchalari montaj qilinadi; 

orayopma panellari va lodjiya plitalari montaj qilinadi. 
Har bir qavat konstruktsiyalarini montaj qilishga kirishgunga qadar 
quyidagilar bajarilgan bo‘lishi lozim: 

oldingi qavatdagi hamma montaj va yo‘l-yo‘lakay bajariladigan 
ishlar yakunlangan bo‘lishi; 

pastki qavatdagi montaj qilingan konstruktsiyalarning aniq 
o‘rnatilganligi bo‘yicha geodezik tekshirish olib borilgan bo‘lishi; 

o‘qlarni geodezik rejalashtirish va konstruktsiyalarni o‘rnatish 
joylari belgilangan, nivelirlash ma’lumotlari asosida montaj gorizonti 
aniqlangan va mayaklar o‘rnatilgan bo‘lishi; 

pastki qavatlar bo‘yicha bajarilgan ishlar qabul qilingan va 
ko‘rinmas (yashirin) ishlarni qavat bo‘yicha qabul qilish dalolatnomalari 
tuzilgan bo‘lishi.
Tashqi devor panellarini montajga tayyorlash jarayonlarini bajarishda 
gorizontal tutashmalarga issiqlik izolyatsiyalovchi qo‘yilmalarni va gorizontal 
hamda vertikal tutashmalar kesishgan joylarga alyumin qotishmasidan yasalgan 
suv oqizish novlarini o‘rnatish, pastki qavatdagi tashqi panellarning gorizontal 
qirralariga gernitni yelimlash lozim. 
Tashqi devor panellarini montaj qilish binoning bitta ko‘ndalang yon (torets) 
tomonidan boshlanadi. Bu panellarni vaqtinchalik mahkamlash bir uchi tom ora 
yopma panelidagi texnologik teshikka, ikkinchi uchi esa tashqi devor panelidagi 
montaj halqasiga mahkamlanadigan maxsus tirgak yordamida amalga oshiriladi.
Texnologik ketma-ketlik bilan aniqlangan chegaralarda tashqi devor 
panellari o‘rnatilgandan keyin, ichki devor panellarini montaj qilishga kirishiladi. 
Ichki devor panellarini o‘rnatishdan oldin, loyihaga muvofiq, panellarni o‘zaro bir-
biri va oraliq tom yopma panellari bilan birlashtiradigan doimiy bog‘lamalar 

---

454 
payvandlangan, “Gervolent” lentasi yelimlangan bo‘lishi va tashqi devor 
panellarining vertikal tutashmalariga isituvchi qo‘yilmalarning o‘rnatilishi lozim.
Ichki devor panellarini tashqi devor panellariga montaj bog‘lamalari bilan 
vaqtinchalik mahkamlash orqali va eshik o‘rnida montaj tayanchlari o‘rnatilib 
montaj ishlari olib boriladi. Vaqtinchalik mahkamlashning boshqa variantlarini 
ham qo‘llash mumkin - bir tomondan montaj bog‘lagichlari va ikkinchi tomondan 
teleskopik tirgak(inventar halqa)dan foydalanish mumkin; shuningdek uchinchi 
variant – montaj qilinadigan panel inventar halqalarga ega bo‘lgan ikkita montaj 
bog‘lamalari yordamida avval o‘rnatilgan ichki devor panellariga 
mahkamlanishiga ham ruxsat beriladi (9.27-rasm). 
9.27-rasm. Qavatni montaj qilishda qo‘llanadigan jihozlarni joylashtirish sxemasining 
fragmenti: 
1 – tashqi devor panellari uchun tirgaklar; 2 – ichki devor panellarini montaj qilish uchun 
tirgaklar; 3 – uzaytirilgan tirgaklar; 4 – montaj bog‘lamalari; 5 – inventar halqa ilmoqlar; 6 – 
ichki devor panellari uchun montaj tayanchi; 7 – pardevorlarni mahkamlashga mo‘ljallangan 

---

455 
Ustun; 8 – montaj qisgichi; 9 – tashqi devor panellari uchun uzaytirilgan strubtsina; 10 – tirgakli 
strubtsinalar uchun vintli ushlagich. 
Qamrovda tashqi va ichki devor panellari hamda to‘ldiruvchi butlovchi 
elementlar loyihaga muvofiq montaj qilinib va doimiy mahkamlangandan keyin 
montaj moslamalari bo‘shatib olinadi va orayopma plitalarini montaj qilishga 
kirishiladi. 
Konstruktsiyalarni montaj qilish ularning pastki qismini geodezik 
rejalashning orientirlovchi o‘q belgisi chizig‘iga nisbatan shablon bo‘yicha 
o‘rnatish bilan olib boriladi, ularni vaqtnichalik mahkamlash va to‘g‘irlash esa 
montaj jihozlari hamda osma reyka-shoqul yordamida amalga oshiriladi.
Birinchi qamrovda hamma konstruktsiyalarni montaj qilish yakunlangandan 
keyin, montajchilar zvenosi ikkinchi qamrovga o‘tishadi va ishlarni uxshash 
ketma-ketlikda olib borishadi. Bu vaqtda birinchi qamrovda yo‘l-yo‘lakay 
bajariladigan jarayonlar – vertikal tutashmalarni germetiklash va yaxlitlash, 
panellar orasidagi tutashgan joylarga ishlov berib tugatish va shu kabi ishlarni 
bajarishga kirishiladi. 
Montajda barcha elementlarning ustivorligini ta’minlash uchun ularni 
o‘rnatishda texnologik xaritada tavsiya etilgan ketma-ketlikka albatta qat’iy rioya 
qilish talab etiladi.