O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

 
 
 
 
 
 

---

440 
9.2.7. Devor panellarini o‘rnatish 
Karkasli binolarda tashqi devor panellari, qoidaga ko‘ra, osma bo‘ladi. 
Panellarni osib o‘rnatish qamrovda (temperatura bloki chegarasida)gi yuk 
ko‘taruvchi konstruktsiyalar to‘liq mahkamlangandan keyin amalga oshiriladi. 
Binoning konstruktiv yechimiga bog‘liq ravishda devor panellarini montaj 
qilishda balandlik bo‘yicha qamrovda bitta, ikkita va undan ortiq qavatlar bo‘lishi 
mumkin. Ikki qatorli bo‘laklangan va o‘z ichiga belbog‘ panellari va derazalar 
oralig‘i panellarini oladigan devorlar qavatlar bo‘yicha montaj qilinadi. Lentali 
(uzluksiz) oynalangan devorlarda faqat belbog‘ panellari o‘rnatiladi. Bunday holda 
qamrov balandligi chegaralanmaydi va bu balandlik karkasning yuk ko‘taruvchi 
konstruktsiyalarini montaj qilish uchun qabul qilingan yarus balandligiga teng yoki 
karrali qilib qabul qilinadi. 
Osma panellarni o‘rnatishga qadar panellarning loyihaviy xolatini bo‘ylama 
va ko‘ndalang yo‘nalishlar hamda balandlik bo‘yicha aniqlab beradigan bo‘luvchi 
o‘rnatish o‘q belgisi (chiziqlari) belgilanadi. Panellarni reja bo‘yicha o‘rnatish 
uchun mo‘ljallangan o‘q belgisi (chiziqlari) Ustunlar va tom ora yopma plitalariga 
tushiriladi (belgilanadi, chiziladi), bunda bu belgilar binoning reja o‘qlariga 
bog‘lanadi, panellarni balandlik bo‘yicha o‘rnatishda esa o‘q belgisi (chiziqlari) 
Ustun qirralariga montaj gorizontiga bog‘lagan holda tushiriladi. 
Ko‘p qavatli sanoat binolarida osma devor panellari karkasning og‘ir 
elementlariga qaraganda ancha yengilroq bo‘ladi. Shu sababli tashqi devor 
panellari mustaqil oqimda kerakli yuk ko‘taruvchi o‘zi yurar kranlar yordamida 
montaj qilinadi.
Tashqi devor panellarini montaj qilish bitta yarusga orqada qolgan holatda 
bajariladi va kamdan-kam vaziyatlardagina qavatda karkas elementlari 
o‘rnatilgandan keyin birdaniga panellarni o‘rnatish bajariladi. Ular qavatda yoki 
qamrovda karkasning yuk ko‘taruvchi konstruktsiyalari batamom barpo etilib va 

---

441 
mahkamlangandan keyin o‘rnatiladi (9.21-rasm). Devor panellari uchun montaj 
yarusining balandligi odatda karkasning bir qavatli Ustunlarida qavat balandligiga 
mos keladi, lekin ikki va uch qavatli Ustunlarda yarusning balandligi qavat 
balandligidan ortiq bo‘lishi ham mumkin.
Ko‘p qavatli karkasli binolarni montaj qilishda strop shoxlari (arqonlari) 
shunday uzunlikda bo‘lishi kerakki, bunda ilmoq va polispastning pastki bloki 
navbatdagi qavat orayopmasidan balandda bo‘lishi kerak. Agar panellar orayopma 
sathi bo‘yicha o‘rnatilayotgan bo‘lsa montajchilarning ish joyi oraliq tom yopmasi 
plitalari ustida bo‘ladi yoki ko‘chma inventar so‘rilar sathida bo‘ladi panellar 
orayopmadan balandga o‘rnatilsa. Tashqaridagi barcha choklar osma so‘rilardan 
to‘ldiriladi.