|
8.6. Perspektivada to‘g ‘ri chiziqlami
bo‘IakIarga boMish
Yuqorida aytilganidek perspektiva yasash asosan ikki
xilda bajariladi:
1. Reja va fasad yordamida.
2. Qurilmalarni perspektivada bo‘laklarga bo‘lish yordami
da, chunki ko‘p hollarda rejada ayrim jihatlar chizilmaydi.
Shuning uchun perspektivada b o ‘laklarga bo'lish m u
him ahamiyat kasb etadi.
Berilgan to 'g 'ri chiziqlar tasviroynaga parallel bo'lishi
yoki bo‘lmasligi mumkin.
1.
T o ‘g ‘ri chiziq tasviroynaga parallel b o ‘lmagan vazi
yatda bo'lsa, 182-rasmdagidek bajariladi. Bunda gorizon
tal AB to ‘g‘ri chiziq berilgan, uni teng bo'lakka bo'lish
uchun A va В nuqtalam i gorizont chizig‘iga proyeksiya
lab 1, 2 nuqtalar hosil qilinadi, to ‘rtburchakning diagonal-
lari kesishgan nuqtadan vertikal chiziq chiqarilsa, AB kes
mani M nuqtada teng bo'lakka bo'ladi. Xuddi shu usulda
CD kesma ham N nuqtada teng bo'linadi (183-rasm). 184-
rasmda ixtiyoriy M N to 'g 'ri chiziqni bo'laklarga bo'lish
www.ziyouz.com kutubxonasi
184-rasm.
k o 'rsa tilg an . Bunda M N
to ‘g ‘ri chizig'ining haqiqiy
kattaligi tasviroyna asosi t
da M N 0 m a so fa kerakli
bo'laklarga (1020 va hoka
zo) b o ‘linadi, so'ngra /),
bilan tutashtiriladi.
N atijad a bu chiziqlar
M N kesmani 1'2' nuqtalar
da bo'ladi. Fazodagi AB to'g'ri chiziqni ham shu usulda
bo'lish ko'rsatilgan.
2.
T o 'g'ri chiziq tasviroynaga parallel va vertikal vazi-
yatlarda bo'lsa, 185-rasmdagidek bajariladi. Bunda AD
vertikal, ^C g o rizon tal kesmalar berilgan, ularni bo'laklar-
ga bo'lish talab qilinsin. A, D va С perspektivadagi nuqtalar
P nuqta bilan tutashtirilsa tasviroyna asosida va unda
yotuvchi Z X chiziqlarida AJ)^C^ nuqtalar hosil bo'ladi.
Bu kesmalar berilgan to'g'ri chiziqlaming haqiqiy kattaligi
hisoblanadi. Ana shu AaD0 va A0C0 to'g'ri chiziq kesmasini
10, 20, 30 va hokazo bo'laklarga bo'Iib P nuqta bilan
tutashtirilsa, bu chiziqlar Л С kesmalarni 1, 2, 3 va hokazo
bo'laklarga bo'ladi. 186-rasmda gorizontal kvadratni teng
bo'laklarga bo'lish ko'rsatilgan. Unda kuzatish nuqtasi
dan tasviroynagacha bo'lgan asosiy masofa cl o'lchab go-
rizont ch iziq d a D nuqta topiladi. Uni kvadratning В
nuqtasi bilan tutashtirilsa P ga boruvchi chiziqlar bilan
kesishib nuqtalar hosil qiladi. Bu nuqtalardan gorizontal
chiziqlar o'tkazilsa, kvadratning perspektivasi 1, 2, 3 va
hokazo teng bo'laklarga bo'linadi.
www.ziyouz.com kutubxonasi
Agar aylana tasvir oyna tekisligiga parallel bo'lsa, uning
perspektivasi ham aylana bo'ladi. Bundan boshqa vaziyat-
larda turli xil ikkinchi tartibli egri chiziqlar hosil bo'ladi.
Aylana perspektivasini yasashda uning har bir nuqtasi kuza
tish nuqtasi bilan tutashtirilsa, konus yasovchilari paydo
bo'ladi. Konus yasovchilarning tasviroyna bilan kesishish
natijasida aylana, ellips, parabola, giperbola egri chiziqlari
hosil bo'ladi. Bunday chiziqlaming hosil bo'lishi kuzatish
nuqtasidan tasviroynagacha o'tkazilgan parallel holi tekis
liklarga bog'liq. O'quv dasturida faqat ellips ko'rinishida-
gi tasvir yasab o'rganiladi.
187-rasmda narsalar tekisligida joylashgan aylananing
perspektivasini yasash ko'rsatilgan.
Buning uchun aylana sirtida kvadrat yasaladi, diago-
nallar o'tkazilib aylana bir necha 1, 2, 3 va hokazo bo'lak
larga bo'linadi. Bu nuqtalar t chiziqqa proyeksiyalanadi
va R nuqta bilan tutashtiriladi. Bu chiziqlaming diagonal
t0D bilan kesishgan n uq ta larid a n gorizontal chiziqlar
o'tkazilib 10, 20, 30 va hokazo nuqtalar topiladi. Ular silliq
tutashtirilsa aylananing perspektivasi hosil bo'ladi.
188-rasmda esa xuddi shu aylananing perspektivasi
uning rejasi chizmasdan boshqa usulda bajarilgan. Unda
o'rtadagi O, nuqta markaz qilib olinadi va Og nuqtadan R
radiusli aylana yoy chiziladi. U bir necha teng bo'laklarga
D
www.ziyouz.com kutubxonasi
bo'linadi, 1 nuqtadan 45°
burchak ostida chiqarilgan
chiziq bilan diagonal ke
sishgan К nuqtani tasvir
oyna asosiga proyeksiyala
nadi, hosil bo'lgan nuqta
lar P bilan tutashtiriladi.
Kvadrat diagonallari bilan
kesishgan 2, 4 nuqtalar ay
lananing perspektivadagi
kerakli n u q talari h is o b
lanadi va bu nuqtalardan
foydalanib 6,8 nuqtalar topiladi.
189-rasmda vertikal holatdagi aylanalarning perspek
tivasini yasash ko'rsatilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
