O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti s. Nasritdinova, M. Tursunova

Shaxslararo usullar
. Nizo holati yuzaga kelayotgan paytda yoki 
nizo boshlanishidan oldin uning ishtirokchilari o‘z harakatining oqibati-
ni o‘ylab ko‘rishi, bu esa ularning manfaatiga yordam berishi kerak. 
Nizo eskalatsiyasi nizoli vaziyatlar natijasida yuzaga kelishi mum-
kin. Nizosiz muloqotning quyidagicha qoidalari E.G. Agapovaning 
tadqiqot ishlarida ko‘rilgan
1
.
1- qoida.Nizoli vaziyat keltirib chiqarmang. 
2-qoida. Nizoga nizo bilan javob bermang. 
Bu qoidalarga rioya qilish uchun o‘zingizni hamsuhbatingiz o‘rniga 
qo‘yib ko‘ring, siz haqorat eshitib, xafa bo‘lmasmidingiz? Nizoli vaziyat 
tezda kuchayib boradi. Shuning uchun o‘zingizni tutmasangiz, keyin 
kech bo‘ladi. 
1
Агапова Е.Г. Конфликтология. – Samara, 2003. 

---

78 
3-qoida. O‘zingizni hamsuhbatingizning o‘rniga qo‘yib ko‘ring. 
4-qoida. Hamsuhbatingizga iloji boricha yaxshi gaplar aying. 
Nizoda ishtirokchi bo‘lgan shaxsning o‘ziga xos xatolarini ko‘r-
satish mumkin: 

o‘zining nuqtayi nazarini himoya qiladi, ammo bu bilan muom-
moni hal qila olmaydi; 

o‘ziga xoslik bilan fikrlaydi, qarorni mavjud me’yor, an’ana, 
qoidalar doirasida ishlatishga intiladi;

boshqalarning fikriga toqat qila olmaydi. Ijodiy bahsga, g‘oyalar-
ning rivojlantirishga to‘siqlik qiladi, ortiqcha tanqid qiladi, ko‘rqitadi va 
h.k.;

boshqalarni asosiy maqsaddan chalg‘itadi, asosiy muammodan 
boshqa tomonga o‘tib ketadi; 

faqat predmetli sohada ishlaydi, tahlil qilolmaydi va o‘zaro hara-
kat qilishga intilmaydi; 

tavakkal qilishdan qo‘rqadi. 
Nizolarning konstruktiv funksiyalarini qo‘llab, kelishmovchiliklarni 
bartaraf qilish, raqibni sherikka aylantirish, sog‘liqni saqlash va ruhiy 
muhitni yaxshilash mumkin.