O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti s. Nasritdinova, M. Tursunova

Tuzilmaviy usullar. 
Bularga asosan, vakolatlarni noto‘g‘ri taqsim-
lash, ishni noto‘g‘ri olib borish, rag‘batlantirish tizimini xatosi tufayli 

---

77 
yuzaga kelgan tashkiliy nizolarga ta’sir etuvchi uslublar kiradi. Bunday 
uslublar ishga nisbatan bo‘lgan talablarni tushuntirish, koordinatsion va 
integratsion mexanizmlar, umumtashkiliy maqsadlar, taqdirlash tizimini 
ishlatish kabilardan iborat. 
Ishga nisbatan bo‘ladigan talablarni tushuntirish 
nizolarni bosh-
qarish va ularning oldini olishning eng samarali uslublaridan biridir. 
Har bir mutaxassis o‘zidan nima talab qilinishini, burchi, majburiyati, 
mas’uliyati, vakolatining chegarasi, ish bosqichlari nimadan iborat 
ekanligini tushunishi kerak. Uslub tegishli mansablarga oid ko‘rsatma-
lar (mansablarni ta’riflash), boshqarish darajasiga qarab huquq va maj-
buriyatlarni taqsimlash asosida amalga oshiriladi.
 
Muvofiqlashtiruvchi mexanizmlar tashkilotdagi tuzilmaviy bo‘lin-
malar faoliyatini boshqaradi. Zarur hollarda nizoli masalalarni hal qiladi. 
Umumtashkiliy maqsadlar
. Mazkur uslub umumtashkiliy maqsad-
larni ishlab chiqish yoki aniqlashni ko‘zda tutib, barcha xodimlarning 
harakatini shu maqsadlarga qaratadi.
Taqdirlash tizimi
. Taqdirlash boshqarish uslubi sifatida nizo jarayo-
nida ishlatilishi mumkin. U kishilar harakatiga oqilona ta’sir ko‘rsatish 
orqali nizolarni bartaraf qilishi mumkin. Muhimi, rag‘batlantirish tizimi 
ba’zi bir kishilar va guruhlarning nokonstruktiv harakatlarini taqdirlash 
uchun ishlatilmasligi lozim. Masalan, agar sotish bo‘limi boshliqlari sav-
do hajmi oshganligi sababli taqdirlansa, bu holat belgilangan daromad 
olish darajasiga zid bo‘ladi. Bu bo‘limlarning boshliqlari narxni 
arzonlashtirib, sotish hajmini oshirishi mumkin. Natijada kompaniya-
ning o‘rtacha daromad ko‘rsatkichi pasayib ketadi.