O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti

Таянч сўзлар: мидокард. перикард юрак автоматияси, юрак мушакларини қўзғалувчанлиги, юрак мушакларини қисқарувчанлиги. капиляр, паўза, рефрактерлиқ пуркиней, гис толалари, тонус.анастомозлар қон босими, лимфа тугуни.

Қон айланиш системаси органларига – юра ктомирлари киради. анизмда харакатланар экан, қон айланишининг катта ва кичик доираси каби мураккаб йулни босиб ўтади. Катта доира юракнинг чап қоринчасидан

бошланиб,аорта, ундан чиққан артерияларни барча тармокдарини бутун гавдадаги артэриолалар,капилярлар, вэналарни ўз ичига олади ва юракни унг булмасига қуйиладиган икита ковак вена билан тугалланади, кичик доираси эса юракнинг унг коринчасидан бошланиб, ўпка артерияси ва унинг барча тармокларини, ўпка артериолалари капилярлари веналарини ўз ичига олади ва юракнинг чап булмасига куйиладиган ўпка веналари билан тугалланади. Юракнинг ишлаб туриши туфайли томирлардаги қон харакатланади. Қоринчалар миокарди қисқарганда қон юракдан аортага ва ўпка артерияларига босим билан ҳайдалиб чиқади. қоннинг томирлардаги кейинги харакати ва юракка қайтиб келиши шунга боғлиқки, йирик артериялардаги қон босими майда арториялардагига нисбатан анча юқори, майда артериялардаги қон босими эса капилярдагига нисбатан юқори капилярдаги босим ўз нанбатида веналардагига ва юрак булмаларидаги босимдан юқори. Демак қон юрадиган йулдаги босимлар фарқи, бу эса қоннинг томирлар системасида харакатланишига сабаб бўлади: қон босими юқорироқ бўлган томирларда босим пастроқ бўлган томирларга қараб оқади, ҳар бир томчи қон кичик қон айланиш доирасидан утиб,сўнгра катта қон айланиш доирасига тушади ва шу тариқа катта қон айланиш системаси буйлаб тинмай харакатланади. Кичик қон айланиш доирасида қонии айланиб утишига 4-5с бўлса.катга қон айланишада эса оқиб утиш тезлиги 22с.