O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo‐texnologiya instituti “menejment va kasb ta’limi” fakul’teti

 
 

---

78 
 
4. Ovqatlanish tartibi va gigiyenasi 
Bolaning  bir  kunda  eydigan  ovqati  shu  vaqt  ichida  sarf  etilgan  energiya  oʻrnini 
qoplashi  va  oʻsishni  ta'minlashi  kerak.  Bolalarni  ovqatlantirishda  ovqat  tarkibidagi 
mahsulotlar  nisbatini  olish  kerak.  Umumiy  oʻrta  ta’lim  maktablarida  va  maktab 
internatlarida  birinchi  smenadagi  oʻquvchilarga  ertalabki  nonushta  7.30dan  8gacha  bir 
kunlik ovqat normasining 25%, ikkinchi nonushta 11-12 da ovqat normasining 15-20% 
ni, maktabdan qaytgandan soʻng tushlik eyishi kerak, bu ovqat normasining 35% tashkil 
etadi, kechki ovqat 19-20 da ovqat normasining 20-25% tashkil etishi kerak. 
Oziq moddalari energiya manbai va qurilish materiali hisoblanadi. Shuning uchun 
ular  toʻla  qimmatli  ovqat  eyishlari  kerak.  Shundagina  ular  yaxshi  oʻsadi,  turli 
kasalliklarga  chidamli  boʻladi.  Bolalar  ovqati  barcha  zaruriy  moddalardan,  oʻsimlik  va 
hayvon  mahsulotlaridan,  sifatli  mahsulotlardan  va  etarli  darajada  boʻlishi,  toʻq  tutishi 
kerak. Ovqatlanish tugʻri tashkil qilish katta ahamiyatga ega. oʻrta maktab oʻquvchilari 4 
marta ovqatlanishlari, nimjon bolalar tez-tez ovqatlanishlari zarur. Ovqatlanishda shaxsiy 
gigiyenaga,  stol  atrofida  oʻzini  tutishga,  dasturxon  goʻzalligiga  rioya  qilish  kerak. 
Xayotda ovqatdan zaharlanish koʻp uchrab turadi.  
Katta yoshli odam uchun 1 kecha-kunduzda o'rta hisobda 100g yog' kerak. Iste'mol 
qilingan yog'ning 70-75% hayvon, 25-30% o'simlik o'silik yog'idan iborat bo'lishi shart. 6 
oylikdan 4 Yoshgacha bo'lgan bolalarning har kg vazniga 3,5-4 g, maktabgacha yoshda 
2-2,5g yog' zarur. Yogʻlarni yetishmaganda bola ozib ketadi, organizmning  chidamliligi 
pasayadi.  Yogʻ'larni  ortiqcha  qabul  qilganda  oziq  moddalar  va    oqsillarni    o'zlashtirish 
buziladi. 
 
Ovqatlanish  gigienasi,  sog‘lom  odamning  to‘laqonli  va  ratsional  ovqatlanishning 
muammolarini  o‘rganadigan  gigienaning  bir  bo‘limidir.  Bemorlarni  ovqatlanish  va 
davolovchi ovqatlanish taomlari bilan dietologiya shug‘ullanadi. 
Aholini ovqatlanish xarakteri va  optimal rejimni asoslab berish uchun ovqatlanish 
gigienasiga  oid  maxsus  tadqiqotlar  olib  boriladi.  SHu  bilan  birga  alohida  diqqat  ovqat 
maxsulotlarida ayrim ovqat moddalarning etishmasligi yoki organizmga ovqat moddalari 
bilan kasallanishiga olib keladigan holatlarni ham o‘rganadi. 
Sog‘lom odamni ovqatlanishi ularning yoshi, kasbi akliy va jismoniy yuklama, o‘y 
sharoitlari hamda milliy va iqlim xususiyatlari inobatga olinadi.