O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti

Ijtimoiy texnologiyalar strukturasi
31
 
 
Sinflar 
Turlar 
1.
 
Maxsus sotsiologik nazariya 
ko‗rinishi bo‗yicha. 
2. Jamiyat hayoti sferasiga ko‗ra: 
  iqtisodiy; 
  siyosiy; 
  ijtimoiy; 
  ma‘naviy; 
  ekologik; 
  ijtimoiy-madaniy. 
3.
 
Ijtimoiy bilimlar darajasiga 
ko‗ra: 
3.1.   Makroijtimoiy: 
  metodologik; 
  milliy; 
  ko‗chiriladigan; 
  innovatsion; 
  kreativ. 
3.2.   Mikroijtimoiy: 
  jamiyat fikri; 
  ijtimoiy kafolat; 
  ijtimoiy talabning qoniqarliligi; 
1. Amal qilish xarakteriga ko‗ra: 
  strategik; 
  taktik; 
  operativ. 
2. Vaqtiga ko‗ra: 
  uzoq muddatli; 
  o‗rta muddatli; 
  qisqa muddatli. 
3.
 
Obyektning ijtimoiy yetuklik 
darajasiga ko‗ra: 
  past; 
  o‗rta; 
  yuqori. 
4. Ijtimoiy samara va amaliy 
samaradorlik darajasiga ko‗ra:  
  uzoq davr samara bilan; 
  o‗rta samara bilan; 
  past samaradorlik. 
5. 
Metodikaga ko‗ra:
  
  prognozlash; 
  ijtimoiy diagnostika; 
                                                             
31
 Вергилес Э.В. Менеджмент (практические навики): Учебное пособие – M. 2010. – C. 80.  

---

247 
 
  ijtimoiy adaptatsiyaning nazorat 
qilinishi. 
4. 
Boshqaruv darajasiga ko‗ra: 
  global; 
  mintaqaviy; 
  milliy; 
  hududiy; 
  mahalliy. 
5. 
Belgilanganligiga ko‗ra: 
  ilmiy; 
  informatsion; 
  qonun muhofazasi; 
  resurslar himoyasi. 
6. 
Shaxsiylik. 
  modellashtirish; 
  loyihalashtirish; 
  rejalashtirish; 
  ijtimoiy nazorat. 
6. 
Ijtimoiy harakatning shaxsiylik 
turiga ko‗ra: 
  o‗z-o‗zini o‗qitish; 
  o‗z-o‗zini tarbiyalash; 
  o‗z-o‗zini moslashtirish; 
  o‗z-o‗zini ifodalash; 
  o‗z-o‗zini boshqarish. 
 
Ijtimoiy  olamning  o‗zgarib  turuvchi  hayot  dinamikasi  bizning 
oldimizga  aynan  bugungi  masalalarni  hal  qilishda  yangi  va  zamonaviy 
texnologiyalarni ishlab chiqishni talab qilib qo‗yadi. 
Bu texnologiyalar  innovatsiya  nomini  oldi.  Shtatsiz  holat  har  doim 
innovatsion munosabatni talab qiladi.  
Ijtimoiy  injeneriyaning  barcha  pog‗onalari  faqatgina  yaxshi 
tashkilotda  samarali  va  yo‗lga  qo‗yilgan  bo‗lishi  mumkin.  Bir 
pog‗onadan keyingi pog‗onaga o‗tish uchun bir pog‗onaning material va 
usullaridan  foydalaniladi.  Boshqaruv  qarorlarini  ishlab  chiqish  va 
tashkilotda  ularning  bajarilishi ko‗p  tomonlama  ijtimoiy  boshqaruvning 
metod  va  formalaridan  foydalangan  holda  tashkilotning  boshqaruv 
munosabatlarini aniqlab beradi. 
Boshqaruv tizimi bilan faoliyatning zaruriy soha va darajasi hisobi, 
subyektlarning  o‗zaro  ta‘siridagi  boshqaruvning  shakllari,  vositalari  va 
metodlari,  boshqaruvchi-boshqariluvchi,  boshqaruv  jarayonida  ijtimoiy 
munosabatlarning vujudga kelishi sifatida ijrochilik, tarbiya masalalarini 
boshqaruv  tizimi  bilan  o‗zaro  aloqador  va  o‗zaro  ta‘sirda  bo‗lgan  - 

---

248 
 
boshqaruv  sotsiologiyasida  ko‗rib  chiqiladi.  Bulardan  kelib  chiqqan 
holda,  boshqaruv  sotsiologiyasi  obyekti  boshqaruvning  o‗zaro  ta‘sir 
tizimi,  predmeti  esa  ularda  boshqaruv  munosabatlarini  shakllantirish 
hisoblanadi. 
Ijtimoiy  texnologiyalar  ijtimoiy  subyektlarning  yashash  sharoitini 
yaxshilash  maqsadida  obyektga  ta‘sir  etishning  turli  xil  yo‗llarini  ilmiy 
asoslangan  holda  ta‘minlaydi.  Ijtimoiy  kenglikda  hayotning  dinamik 
o‗zgarishi  hozirgi  muammolarga  mos  ravishda  yangi  texnika  va 
texnologiyalarni  yaratishni  talab  qiladi.  Shunday  qilib,  ijtimoiy 
injeneriya  ijtimoiy  menejmentning  vositasi  hisoblanadi  va  u 
jarayonlarning mantiqiy bog‗langan zanjiridan tashkil topadi va mabodo 
ushbu  zanjir  ketma-ketligida  bironta  bosqichi  buzilsa  yoki  yaxshi 
saqlanmasa to‗g‗rilab bo‗lmaydigan natijalarga olib kelishi mumkin.