O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti

 
15.3. Ijtimoiy rejalashtirish 
 
Ijtimoiy rejalashtirishning ikki shakli mavjud: manzilli rejalashtirish 
va egri vositalar yordamida rejalashtirish. 
Manzilli rejalashtirishda ijtimoiy jarayonlarni rivojlantirishni tashkil 
qilish  uchun  munosabatlarni  normalashtirish,  tashkilotlarga  (aniq  bir) 
masalalar  yetkaziladi.  Egri  vositalar
 
orqali  rejalashtirish  tizimga  ta‘sir 
etuvchi  ehtiyojlar,  imkoniyatlar  va  shartlarni  atroflicha  o‗rganishni 
ko‗zda tutadi.  
Ijtimoiy  rejalashtirishning  turli  xil  metodlari-aniqlangan  balansli 
metod, normativli, analitik, variantli, kompleksli, ijtimoiy eksperimental, 
iqtisodiy matematik metodlar. 
V.S.Dudchenko  va  V.N.Makarevich  «ijtimoiy  texnologiya» 
tushunchasini  inson  faoliyati  yoki  uning  fragmenti,  inson  faoliyatini 
jamiyat  ahamiyatidagi  maqsadlarga  erishish  bo‗yicha  amalga  oshirish 
sifatida tushuntirib berdilar
29
.  
V.N.Ivanov  o‗zining  «Zamonaviy  sharoitda  ijtimoiy  texnolo-
giyalar»  kitobida  ijtimoiy  texnologiya  «ma‘lum  metodlar  tizimi  va 
ijtimoiy  tizimlarning  yashirin  potensialidan  foydalanishda  ijtimoiy 
me‘yorlar,  uning  taraqqiyot  maqsadlarini  muvofiqlashtirish  bilan  ochib 
berilishi mumkin» deb gapiradi
30
. 
Inson  faoliyatiga  ta‘sir  etishning  turli  xil  usullari  mavjud.  Ijtimoiy 
injeneriya bu maqsad uchun ijtimoiy texnologiyalarni qo‗llaydi.  
«Texnologiya» so‗zining o‗zi 
grekcha
 so‗zdan kelib chiqqan bo‘lib, 
«san‘at»,  «mohirlik»ni  anglatadi.  Aniq  bir  faoliyatni  doimiy  ravishda 
qaytarishlik natijasida inson har bir harakatni maksimal optimizatsiyaga 
                                                             
29
 Кантор Э.Л. и др. Экономика предприятий: Учебник. СПб.: Питер, 2009. C. 224. 
30
 Иванова В.Н. Социалный менеджмент. М.: Высшая школа, 2010. C. 496. 

---

246 
 
yetkazadi.  Ana  shuning  o‗zi  harakat  algoritmiga  aylanadi,  ya‘ni  biron-
bir natijaga erishish uchun ijtimoiy texnologiyalarga aylantiradi.  
V.I.Patrushev ishlarida ijtimoiy texnologiyalar strukturasi sinflar va 
turlar  bo‗yicha  keng  yoritilib  berilgan.  V.I.Patrushev  ishlarida  ijtimoiy 
texnologiyalar  strukturalizatsiyasi  yetarlicha  to‗liq  tatbiq  etilgan
3
.  U 
barcha turli xillikni sinflar va turlar bo‗yicha tarkibiy qismlarga ajratadi: 
 
6-jadval