O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

1 3 . 4 .   S his ha   buyumla r in i ng   a s s o rtime nti  

 

---

235 

 

Shisha  buyumlari  ishlatilishi  bo„yicha  besh  guruhga  bo„linadi: 

Oshxona 

idishlariga 

ovqatlanish  uchun  ishlatiladigan  salat,  selyodka,  yog„,  sut, suxari va 

hantal  (gorchisa)  idishlari,  choydon,  tuzdon  va  qanddonlar,  dasturxon  tuzash 

uchun  meva,  konfet  va  qiyom  vazalari,  suv  grafmlari,  guidon  va  kuldonlar, 

ichimliklar  uchun  stakan,  likopcha,  katta-kichik  hamda  uzunchoq  qadahlar 

(fujer,  ryumka  va  bokal),  turli  to„plamlar.  masalan,  ko„zacha  (kuvshin),  2  ta 

stakan,  patnisdan  iborat  suv  to„plami  kiradi.  Bular  ohakli-natriy  yoki  billur 

shishadan,  ba‟zilari,  masalan,  vazalar,  guidon  va  qanddonlar  melxior  gardishli 

qilib  ishlab  chiqariladi.  Shuningdek,  olovbardosh  boric  shishadan  qilingan  tova 

va kastryulkalardan  ovqat pishirish  uchun foydalaniladi. 

Xo‗jalik  idishlari  guruhi 

bankalar,  keng  bo„g„izli  butilkalar,  qopqoqli 

bochkachalar,  termos  va  sifonlar  mansub.  Termoslar  ovqat  hamda  ichimliklarni 

issiq  holatda  saqlash  uchun  ishlatiladi.  Buning  uchun  kolbasi  ikki  qavatli 

shishadan  tayyorlanib,  ichki  devorlari  kumush  parda  bilan  qoplangac h,  ichki 

havosi  so„rib  olinadi.  Ovqat  termoslari  keng  bo„g„izli  bo„ladi.  Sifon 

suyultirilgan  karbonat  angidrid  gazi  yordamida  gazli  suv  tayyorlash  uchun 

qo„llaniladi. 

Badiiy  buyumlar 

rangli  va  sulfidli  rux  (xiraiashtirilgan  sariq)  shishalardan 

turli  yodgorliklar  (haykalchalar),  guidon  hamda  pardoz-andoz  buyumlari 

to„plami shaklida  ishlab chiqariladi. 

Taxtali  oynalar 

ishlatilishi  bo„yicha  deraza  va  maxsus  oynalarga 

bo„linadi.  Deraza  oynasi  lenta  shaklida  vertikal  cho„zish  yoki  chigirlash  usulida 

(qalinligi  8  mm.  dan  oshiqlari)  olinadi.  Deraza  uchun  qalinligi  2-6  mm 

bo„lganlari  mo„ljallangan.  Qalin  oynalar  eshik  va  vitrinalarda  ishlatiladi. 

Oynalar  580°C  gacha  qizdirilib,  sekin  sovitiladi  (yumshatiladi),  qalinlari 

sayqallanadi  (polirovkalanadi). 

Maxsus  oynalar  chigirlash  usulida  bo„rtma  naqshli  qilib  yoki  orasiga 

simto„r  qo„yib  ishlab  chiqarilib,  ayvon  va  pardevor  uchun  ishlatiladi.  Naqshli 

oynaning  xira  va simto„rlisi  zarbaga bardosh beradigan bo„ladi. 

---

236 

 

Oynalar  (ko‗zgular) 

tayyorlash  uchun  deraza  oynasi  krokusning  suyuq 

suspenziyasi  bilan  sayqallanib,  yuzasiga  kumushga  sezgirligini  oshirish  uchun 

ikki  xlorli  qalay  surtiladi.  Keyin  oyna  yotqizilib  ustiga  kumush  nitrati  ammoniy 

va  natriy  gidrooksidlari  kumush  tiklagichi  bo„lmish  qand,  sulfat  kislotasi va yod 

eritmasidan  iborat  aralashma  quyiladi.  Hosil  bo„lgan  kumush  pardasini  tashqi 

muhit  ta‟siridan saqlash uchun sunk bo„yog„i va lok bilan qoplanadi.