O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

 

1 3 . 3 .   S his ha ning   xus us iya tla ri  

Shisha  boshqa  materiallarga  nisbatan  yuqori  optik  va  xususiyatlari  hamda 

yetarli  darajada  qattiqligi  bilan  farq  qiladi.  Shisha  tushgan  nurlarning  4%ni 

qaytarib,  qolganini  o„tkazadi.  Shishaga  tushgan  nurlar  uning  orasidan  o„tayotib 

tarqalish  tezligini  o„zgartiradi  (nur  sinadi).  Ohakli-natriy  shishalarning  nur 

sindirish  koeffitsiyenti  1,5  va  billurniki  1,6  ga  teng.  Bu  koeffitsiyent  shisha 

yuzasiga  tushgan  nur  bilan  unga  bo„lgan  perpendikular  orasidagi  burchak 

sinusini  shisha  orqali  o„tayotgan  siniq  nur  bilan  shu  perpendikular  orasidagi 

burchak sinusiga  nisbatini  ko„rsatadi. 

Shisha  suvga  va  ftor  hamda  fosfor  kislotalaridan  tashqari  boshqa 

kislotalarga  chidamlidir.  Faqat  nam  ta‟sirida  shisha  sirtidagi  kremniy 

kislotasidan  iborat  parda  kamalaksimon  tovlanuvchi  mikrog„ovakli  silikogelga 

H

2

SO

3

H

2

O

 

aylanadi.  Ishqor ta‟sirida esa bu parda suvda eruvchi tuzga aylanadi. 

Shishaning  qattiqligi  Moss  shkalasi  bo„yicha  4,5-7,5  ga  (0,4-12  GPа) 

teng.  Zichligi  2,5g/sm

3

  (billurniki  -  3,2g/sm

3

).  Egilishga  pishiqligi  25-100  MPа. 

Zarbaga  chidamliligi  past  (15-20  MPа).  Issiqqa  chidamliligi  ham  yetarli  emas. 

Shisha  idishlari  issiq-sovuqqa  chidamli  bo„lishi  uchun  580°C  gacha  qizdirilib, 

sekin  sovitiladi,  ya‟ni  yumshatiladi.  Buning  natijasida  ular  ichiga  qaynoq  suv 

(97°C)  quyilib,  keyin  birdaniga  sovuq  suvga  (20°C)  botirilganda  yorilmaydigan 

bo„ladi.