O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent moliya instituti sanjar Sobirjonov



Download 2,12 Mb.
Pdf ko'rish
bet18/166
Sana01.01.2022
Hajmi2,12 Mb.
#292325
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   166
Bog'liq
fayl 1991 20211005

salbiy  to‘lov
.
  Uning  mohiyati  shundan  iboratki,  maqbul 
xulq  darhol  inson  uchun  nomaqbul  bo‗lgan  holatlarning  bartaraf  etilishiga  olib 
keladi.  Masalan,  o‗zini  kerakli  tarzda  tutmaydigan  insonni  atrofdagilar 
chetlashtirib  qo‗yadi.  U  o‗zini  atrofdagilar  nuqtai  nazaridan  to‗g‗ri  tutishni 
boshlashi bilanoq, ular chetlashtirishni to‗xtatadi. To‗lovning bunday turida, huddi 
birinchisidagi  kabi,  atrofdagilar  yoki  rahbariyatning  xulq  o‗zgarishiga  reaksiyasi 
imkon qadar tezroq yuz berishi kerak. 
To‗lovning  uchinchi  turi  – 
jazo
,
  u  insonning  tashkilotdagi  rahbariyat  yoki 
tashkilot uchun nomaqbul xulqiga reaksiya sifatida yuz beradi. 
Dastlabki  ikki  xilda  maqbul  xulq  mustahkamlanadi,  uchinchisida  esa  – 
nomaqbul  xulq  bartaraf  etiladi.  Inson  o‗z  xatti-harakatining    salbiy,  noxush 


29 
 
oqibatlariga  ega  bo‗ladi.  Masalan,  jarimalanishi,  mukofotdan  mahrum  bo‗lishi, 
tanbeh  olishi  mumkin.  Vazifa  tashkilot  a‘zolarining  tashkilot  uchun  nomaqbul 
xatti-harakatlarini  kamaytirish  yoki  bartaraf  etishdan  iborat.  Jazolash  tashqi 
tomondan  olib  qaralganda  ijobiy  to‗lovga  mutlaq  qarama-qarshi  ko‗rinsa-da  –  u 
erda  mukofotlashadi,  bu  erda  tortib  olishadi,  –  insonga  o‗zini  tutishni  o‗rgatish 
nuqtai nazaridan bu unday emas. To‗lovning ushbu xili ijobiy to‗lovga qaraganda 
kam  samara  beradi.  Buning  sababi  shundaki,  jazolash  natijasini    oldindan  aytish 
qiyinroq,  ko‗pincha    jazolagan  rahbardan  xafa  bo‗lib  yurish,  ishga  bo‗lgan 
qiziqishning  yo‗qolishi  kabi  bilvosita  salbiy  oqibatlar  kelib  chiqadi.  SHuning 
uchun  jazolashga  nisbatan  ehtiyotkorlik  bilan  munosabatda  bo‗lish, uning  noxush 
oqibatlarini diqqat bilan nazorat qilish darkor.  
To‗lovning  to‗rtinchi  turi    bu  -  nomaqbul  xulqni 
so‘ndirish
.  Ilgari    ijobiy 
reaksiya  bildirilgan  nomaqbul  harakatlarni  amalga  oshiruvchi  inson,  agar  ushbu 
harakatlarga nisbatan ijobiy reaksiya bildirilmay qolsa, ma‘lum vaqt o‗tgach ularni 
to‗xtatadi, ya‘ni ushbu harakatlarga nisbatan ijobiy  reaksiya bildirilmasa, u holda 
ma‘lum vaqt o‗tgach, ular kamaya boshlaydi. 
To‗lovning  turini  va  shaklini  tanlash  insonning  xulqini  tashkilot  uchun 
maqbul yo‗nalishga muvaffaqiyatli o‗zgartirish ishida muhim  rol o‗ynaydi. Lekin 
o‗zini  tutishni  o‗rgatish  maqsadida  to‗lovlash  vaqtini  tanlash  ham  muhim 
ahamiyatga  ega.  To‗lovlashning  vaqtini  tanlashga  nisbatan  ikkita  yondashuv 
bo‗lishi mumkin. Birinchisi  bu  - inson tomonidan harakat amalga oshirilgan har 
bir  holatdan  keyin  to‗lovlash  (
uzluksiz  to„lov
).  Ikkinchi  yondashuv  bu  -  har  bir 
amalga oshirilgan harakatdan keyin emas, balki ma‘lum vaqtda to‗lovlash (
davriy 
to„lov)
.  Ularning  amaliy  natija  berishi  ular  qo‗llanilgan  vaziyatga  bog‗liq.  Bunda 
birinchi  yondashuv  o‗zining  tashkilotdagi  rolini  o‗rganayotgan  xodimga  nisbatan 
qo‗llanilganda  yaxshi  samara  beradi.  Ikkinchi  yondashuv  esa  tashkilot  insonning 
muayyan xulqini barqarorlashtirishni istagan hollarda qo‗l keladi.  

Download 2,12 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   166




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish