Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent

Foydani maksimallashtirish va raqobatli firmalarning taklif egri chizigʻi.

Uzoq muddatli oraliqda firma foydalanadigan barcha omillarini oʻzgartiradi, shu jumladan ishlab chiqarish quvvatlarini ham. Uzoq muddatli oraliqda firma oʻz kapitali hajmini oʻzgartirishi, ya’ni ishlab

chiqarish quvvatini oʻzgartirishi mumkinligi firmaga ishlab chiqarish xarajatlarini kamaytirishga imkon beradi. Firma ishlab chiqarish xarajatlarining qanday oʻzgarishi ishlab chiqarish masshtabi samaradorligining oʻsishi, oʻzgarmasligi va kamayishi bilan aniqlanadi. Yana shuni eslatib oʻtish kerakki, firmaning uzoq muddatli oraliqdagi faoliyatini tahlil qilganimizda uning oʻrtacha xarajatlari muhim ahamiyat kasb etadi. Faraz qilaylik, firmaning ishlab chiqarish jarayonida barcha ishlab chiqarish hajmlari uchun oʻzgarmas masshtab samarasiga ega. Bunda ishlab chiqarish omillari sarfi ikki barobar oshganda ishlab chiqarish hajmi ham ikki barobarga oʻsadi. Demak, ishlab chiqarish hajmi oshgani bilan oʻrtacha ishlab chiqarish xarajatlari oʻzgarmaydi.

Endi faraz qilaylik, masshtab samarasi oʻsuvchi boʻlsin. Ishlab chiqarish omillaridan foydalanishni ikki barobar oshirganimizda, ishlab chiqarish hajmi ikki barobardan koʻproqqa oshadi (masalan, uch barobarga oshirishi mumkin). Bunday holda oʻrtacha ishlab chiqarish xarajatlari qisqaradi, nima uchun deganda, ishlab chiqarish hajmining oʻsish sur’ati, omillar sarfi sur’atidan koʻp. Xuddi shunday, masshtab samarasi pasayganda, ya’ni ishlab chiqarish omillari sarfini oʻsishi sur’atidan ishlab chiqarish hajmining oʻsish sur’ati kichik boʻlganda AC ortib boradi.

АС


Q

Q₁ Q^{* Q}2

12.12-rasm. Uzoq muddatli oraliqda oʻrtacha xarajatlar LAC grafigi

Odatda, ishlab chiqarishning boshida masshtab samarasining oshishi, undan keyin oʻzgarmas va keyinchalik kamayishi koʻpgina firmalarga xosdir. Shuning uchun ham uzoq muddatli oraliqda umumiy oʻrtacha xarajatlar chizigʻi botiq koʻrinishga ega boʻladi (12.12-rasm).

Grafikda Q^* dan chap tomonda yotgan qismida masshtab samarasi

musbat (oʻsuvchi), Q^* dan oʻng tomonda yotgan qismida masshtab

samarasi manfiy va nihoyat Q^* ning kichik atrofida u oʻzgarmasdir

( Q  Q

oraliqda). Ishlab chiqarish hajmi Q^*

firmaning uzoq muddatli

1 2

oraliqdagi samarali razmerini (quvvatini) ifodalaydi.

Uzoq muddatli oʻrtacha xarajatlar ( LAC ) bilan qisqa muddatli oʻrtacha xarajatlar ( SAC ) oʻrtasidagi munosabatni quyidagi 7.13-rasmdan koʻrish mumkin.




Харажатлар

0