Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent

Oʻzbekiston Respublikasining 2000-2016-yillardagi tashqi savdo

aylanmasi
mln.AQSh.dollari

	2000 y.	2016 y.	2016-yil 2000-yilga nisbatan, da
Tashqi savdo aylanmasi	6212,1	24309,4	3,9 m.
MDH davlatlari	2297,8	8461,5	3,7 m.
boshqa xorijiy davlatlar	3914,3	15847,9	4,0 m.
Eksport	3264,7	12178,7	3,7 m.
MDH davlatlari	1172,2	4415,3	3,8 m.
boshqa xorijiy davlatlar	2092,5	7763,4	3,7 m.
Import	2947,4	12130,7	4,1 m.
MDH davlatlari	1125,6	4046,2	3,6 m.
boshqa xorijiy davlatlar	1821,8	8084,5	4,4 m.
Saldo	317,3	48,0	x
MDH davlatlari	46,6	369,1	x
boshqa xorijiy davlatlar	270,7	-321,1	x

2000-yilda import hajmi 2947,4 mln AQSh dollariga boʻlgan boʻlsa, 2016-yil yakuni boʻyicha bu koʻrsatkich 12130,7 mln AQSh dollarini tashkil qildi va 4,1 barobarga oʻsdi. Import hajmida MDH davlatlarining

ulushi 33,4 foizni, boshqa xorijiy davlatlarning ulushi 66,6 foizni tashkil etdi.

Eksport va import oʻrtasidagi ijobiy saldo 2000-yilda 317,3 mln AQSh dollarni va 2016-yilda esa ushbu koʻrsatkich 48 mln AQSh dollarni tashkil etdi (30.1-jadval).

Oʻzbekiston Respublikasi 2016-yil mobaynida jahonning 175 ta mamlakati bilan tashqi savdo operatsiyalarini amalga oshirdi va 86 ta mamlakat bilan ijobiy saldoga erishgan.

Shu bilan birga, tashqi savdo aylanmasida MDH davlatlarining ulushi 2000-yilda 37,0 foizni tashkil etgan boʻlsa, bu koʻrsatkich 2016-yilda 34,8 foizga teng boʻldi, shunga muvofiq boshqa xorijiy davlatlarning ulushi 63,0 foizdan 65,2 foizga oshgan (30.1-rasm).

30.3-rasm. MDH va boshqa xorijiy davlatlarning tashqi savdo aylanmasidagi ulushi (foizda)

Eksport hajmida MDH davlatlarining ulushi 2000 yildagi 35,9 foizdan 2016 yilda 36,3 foizgacha oʻsdi, shunga muvofiq boshqa xorijiy davlatlarning ulushi 64,1 foizdan 63,7 foizgacha kamaydi (30.4-rasm).

30.4-rasm. MDH va boshqa xorijiy davlatlarning eksportdagi ulushi

(foizda)

2000-yilda import hajmida 38,2 foizni tashkil etgan MDH davlatlarining ulushi, 2016-yilda 33,4 foizgacha kamaydi, boshqa xorijiy davlatlarning ulushi esa 61,8 foizdan 66,6 foizgacha oʻsdi (30.5-rasm).

MDH va boshqa xorijiy davlatlarningimportdagi ulushi

(foizda)

Oʻzbekiston Respublikasining eksport va import tarkibi

30.6-rasm. Oʻzbekiston Respublikasining eksport va import tarkibi

Mamlakatimizda soʻnggi yillarda sanoat tuzilmasini diversifikatsiya qilinishi natijasida respublikaning eksport tarkibi sezilarli darajada oʻzgarishiga erishildi. Taʼkidlash lozimki, oʻtgan davr mobaynida xom- ashyo eksportidan tayyor mahsulot eksport qilinishiga erishildi. Xususan, 2000-yilda eksport tarkibida paxta tolasining ulushi 27,5 foizni

tashkil etgan boʻlsa, 2016-yil natijalariga koʻra bu koʻrsatkich 5,2 foizni, qora va rangli metallar 6,6 foiz oʻrniga 5,8 foizni tashkil qildi. Oziq- ovqat mahsulotlari esa 5,4 foizdan 5,7 foizga, kimyo mahsulotlari va undan tayyorlangan buyumlar 2,9 foizdan 6,9 foizga, energiya manbaalari va neft mahsulotlari 10,3 foizdan 14,1 foizga, xizmatlar 13,7 foizdan 26,3 foizga va boshqa tovarlar 30,2 foizdan 34,2 foizga oʻsishiga erishildi (30.6-rasm).

Tashqi savdo boʻyicha asosiy hamkorlar MDH davlatlar orasida Rossiya va Qozogʻiston boʻlsa, boshqa mamlakatlar orasida Xitoy, Turkiya, Afgʻoniston, Eron va Koreya Respublikasi hisoblanadi.

5- diagramma