O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi toskent davlat iqtisodiyot universiteti

QISQACHA XULOSALAR 

 

Milliy 

iqtisodiy 

tafakkurning 

shakllanishida 

Markaziy 

Osiyodagi 

donishmandlarning hamda, xalq og'zaki ijodi namunalarining ahamiyati shubhasiz 

muhim o'rin tutadi. Bunday g'oyalar shakllanishining asosini «Avesto» dagi tarixiy 

boy  manba tashkil  etadi. Keyingi  bosqichni esa  islom  ta'limotining  O'rta  Osiyoga 

yoyilishi  bilan  bog'lash  mumkin.  Jumladan,  Markaziy  Osiyodagi  iqtisodiy 

g'oyalarning ravnaq topishida Burhoniddin al-Marg'inoniyning «Xidoya» asaridagi 

---

iqtisodiy fikrlardir. Keyingi bosqichda esa, 9-10-asrdagi iqtisodiy g'oyalar rivojida 

muhim hissa qo'shgan qomusiy allomalar Farobiy, Ibn Sino, Beruniy hamda Yusuf 

Xos  Hojibning  fikr  va  qarashlari  muhim  hisoblanadi.  Umuman  olganda  o'sha 

davrdagi iqtisodiy g'oyalarning hususiyatlariga quyidagilar kiritish mumkin:  

1.  Iqtisodiy  qarashlar  fikrlar  va  g'oyalar  asosan  faylasuflar,  diniy  arboblar 

tomonidan bayon etilgan.  

2.  Nazariy  tadqiqotlar  esa  cheklangan  tor,  sodda  yondashuvlar  asosida 

umumlashtirilgan.  3.  Takror  ishlab  chiqarish  jarayonida  natural  xo'jalik 

munosabatlarining ustunligi egallagan.  

4. Ekstensiv takror ishlab chiqarishning ustunvorligi davom etgan.  

5.  Qo'shimcha  maxsulot  yaratishning  vosita  usul  va  shakllarini  ijtimoiy 

hayotga tadbiq etish ta'mirlangan.  

Xalq og'zaki ijodida esa mehnat taqsimotining o'rni mol-mulkning ko'payishi 

uchun  asos  bo'lib  xizmat  qilishi  ta'kidlangan.  Donishmandlarning  iqtisodiy 

g'oyalarida  esa,  zamonaviy  dunyoqarashning  umumbashariy  mezonlari  qayd 

etilgan.  Shuningdek,  mulkdorlikning  yuksak  ma'naviyat  bilan  uyg'unlashishi 

zarurligi  bayon  etilgan.  Xayotga,  mehnatga,  mulkka  hamda  erga  bo'lgan 

munosabatning umumbashariy mezonlarga asoslanishiga undaydi. Xar bir shaxs va 

oila  farovonligi  jamiyat  va  davlat  kuchli  va  qudratli  bo'lishiga  zamin  yaratishi 

asoslanadi.