119
byudjet mablag‗laridan foydalanishda qator mustaqil-liklar mavjud
64
. Buning
uchun tegishli me‘yoriy-huquqiy hujjatlarga nazar solishning o‗zi etarli.
Aslida,
juda oshib borsa, bunday ―e‘tiroz‖ni ―Byudjet mablag‗laridan
foydalanishda mustaqillik etarli darajada emas‖ shaklida ifoda etish mumkindir.
Biroq, shunday bo‗lganda ham, bunday ―e‘tiroz‖ bildirishdan oldin quyidagi
savollarning aniq javobiga ega bo‗lmoq lozim:
Byudjetdan mablag‗larni olish va ulardan foydala-nishning amaldagi tartibi
qanaqa? U samaralimi yoki samarasizmi?
Amaldagi tartibni o‗zgartirish (masalan, mustaqillikni kengaytirish yoki
to‗liq mustaqillik berish) to‗g‗risidagi masala qachon kun tartibiga qo‗yilishi
kerak?
Nega bunaqangi tartib o‗rnatilgan? Bunaqangi tartib faqat O‗zbekiston
uchun xosmi yoki dunyoning boshqa mamlakatlarida
ham shunday tartib amal
qiladimi?
Boshqacha tartib o‗rnatilsa bo‗ladimi? Buni, eng avvalo, kim o‗ylashi kerak?
Bundan kim tashvishga tushmog‗i lozim? Mablag‗ni beruvchimi yoki uni olib
ishlatuvchi?
Boshqacha tartib o‗rnatilsa, buning oqibati nimalarga olib kelishi mumkin?
Bu hisob-kitob qilinganmi yoki u faqat xoxish-istakdan iboratmi?
Byudjet mablag‗laridan foydalanishda byudjet tashki-lotlarining rahbarlariga
to‗liq mustaqillik berilmas-ligining sabablari nimalardan iborat?
Nahotki, ular mablag‗ni iqtisodchilardan ko‗ra yaxshiroq sarflashni uddalay
oladilar?!
Byudjetdan moliyalashtirish printsiplarini nima qilamiz? Ularni inkor
etamizmi? Yoki ularning to‗g‗ri ekanligiga shubhamiz bormi? Va h.k.
Garchi jiddiy va tashvishli shubhalarimiz bo‗lishiga qaramasdan, bu hayotiy
va asosli savollarga malakali javob berishni Sizning
ixtiyoringizga qoldirib,
muammoning eng elementar tomoniga e‘tibor beraylik. Tasavvur qiling: Byudjet –
Sizning otangiz. Siz – byudjet tashkilotisiz. Moliyaviy jihatdan ta‘minlash
masalasida – Otangiz-byudjetga – qaramsiz. Bunday vaziyatda ota farzandiga
mablag‗ni berib, ―Bolam, uni o‗z ixtiyoringcha, xoxlaganingcha sarflayver‖, -
deydimi yoki boshqacha ish tutadimi? Ertalab
pul berilganda, kechqurun ota ―Uni
nima qilding, bolam?‖, deb so‗raydimi yoki yo‗qmi? Yoki ertalab pul
berilayotganda uni nimalarga sarflashingiz mumkinligini va nimalarga
sarflamasligingiz kerakligini qayta-qayta tayinlamay-dimi? ...
Oxir-oqibatda, otadan olingan mablag‗ni
sarflash masalasida farzand
mustaqillik darajasining, albatta, cheklanganligi ma‘lum bo‗ladi: u otadan olingan
64
Buni Siz bilasizmi? Ularning eng asosiylarini sanab ko‗rsatishga bir urinib ko‗ringchi?!
120
mablag‗ni faqat ota belgilab bergan maqsadlargagina sarflashi mumkin. Hatto,
muzqaymoq va tushlikda ovqatlanish uchun berilgan pulning hammasini faqat shu
ehtiyojlarni qondirish uchun sarflash kerak. Tushlik ovqatning o‗rniga ham
muzqaymoq eyishga xoxish-istak qancha katta bo‗lmasin, oqil farzand,
o‗zboshimchalik bilan, bunday qilmasligi kerak. To‗g‗rimi?! Qilinsa – bundan
xabar
topgan ota, uni ―kesib‖ qo‗yishi tayin. Bundan farzand xafa bo‗lmasligi
kerak. ―Bu borada menda mustaqillik yo‗q!‖,- deya tarzida bildirilgan ―e‘tiroz‖ni
hech kim hech vaqtda jiddiy tarzda qabul qilmagan, qilmaydi va qilmagay ham.
―Byudjet mablag‗laridan foydalanishda mustaqillik etarli darajada
emas‖ligining sababi ham ana shunda. Bu masalada, albatta, Siz o‗ylagan darajada
mustaqillik bo‗lmasligi kerak. Bu ham – hayot qonuni. Unga itoat etmaganlarning
– holi ―Voy!‖
65
.
Respublikamizdagi
byudjet-soliq
siyosatiga
nisbatan
bildirilayotgan
―e‘tiroz‖larning
Do'stlaringiz bilan baham: