O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

Foydaning buxgalteriya (hisob) me’yori 

---

183 
• ARR = o‘rtacha (yoki boshlang‘ich) investitsiyalarning hajmiga nisbatan 
foizda ifodalangan loyihadan olingan o‘rtacha buxgalteriya foydasi. Maxraj 
sifatida aynan qaysi ko‘rsatkich ishlatilishini aniqlab olish va keyin shu asosda 
foydalanish kerak. 
• Qaror qabul qilish qoidasi: ARRsi belgilangan minimumdan yuqori bo‘lgan 
loyihalar qabul qilinadi; ARR qanchalik ko‘p bo‘lsa, loyiha shu qadar jozibali 
bo‘ladi. 
ARR bo‘yicha xulosalar: 
• Bu usul aksiyadorlarning boyligini maksimallashtirish mezoniga bevosita 
bog‘liq emas. Undan foydalanish mantiqsiz xulosalarga olib kelishi mumkin. 
• Naqd pul oqimlarining vaqt jihatini deyarli hisobga olmaydi. 
• Ba’zi muhim ma’lumotlarga e’tibor qaratmaydi va keraksiz ma’lumotlarni 
hisobga olishi mumkin. 
• Foydalanish nisbatan sodda bo‘ladi. 
• NPVdan sezilarli darajada ortda qoladi. 
Baholash usullarini amaliyotda qo‘llash
• Barcha to‘rt usul keng qo‘llaniladi. 
• Diskontlash usullaridan foydalanish (NPV va IRR) asta-sekin kengaymoqda. 
• Ko‘pgina kompaniyalar turli usullardan foydalanadilar. 
• Yirik kompaniyalar baholash usullaridan kichik kompaniyalarga nisbatan 
malakaliroq foydalanadi. 
 
NAZORAT SAVOLLARI 
1. Inflyatsiyani hisobga olish diskontlash maqsadi sanaladimi? Javobingizni 
tushuntirib bering. 
2. Kelgusi pul oqimlarini moliyalashtirishning muqobil xarajatlarini hisobga 
oluvchi stavka bo‘yicha diskontlash zarurligi haqida gapirganda, “muqobil” 
deganda nimani nazarda tutamiz? 
3. Sof keltirilgan qiymat usulini qaysi xususiyatiga ko‘ra investitsiya qarorlari 
qabul qilishda nazariy jihatdan qo‘llash mumkin? 
4 PBP usulida jiddiy kamchiliklar mavjud. Shunga qaramay, u potensial 
investitsiya loyihalarini baholashda keng qo‘llaniladi. Nima uchun? 
5. Ichki daromadlilik stavkasi usulidan foydalanishning asosiy kamchiligi 
nimadan iborat? Bu amaliyotda muammo tug‘diradimi?