O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

2.Investitsiyada riskini o‘lchash va qarorlarni qabul qilish 
O’z-o‘zidan ko‘rinib turibdiki, A ofis binosi qurilishga investitsiya qilishi 
mumkin. Ofis binosiga investitsiya qilgan har $100 unga yil oxirida $114 dollar 
ishlatish imkonini beradi. Xuddi shuncha mablag‘ni kapital bozoriga investitsiya 
qilsa, yil oxirida $107 mablag‘ga ega bo‘ladi. 
Bir yildan so‘ng emas, balki bugun pulga egalik qilmoqchi bo‘ladigan B ga 
nima bo‘ladi? U ushbu investitsiya imkoniyatini olib, o‘z qo‘lidagi mablag‘ni 
bugun ishlatadimi? Kapital bozorlar har doim ham individuallarga qarz olish va 
berishiga imkoniyat beravermaydi. B ning ofis binosi qurilishiga yil boshida qilgan 
har $100 investitsiyasi yil oxirida $114 keltirishini har qanday bank ham biladi. B 
ning ist’molni afzal bilishini bilgan bank unga bugun $114/1.07=$106.54 qarz 
berishga tayyor. Shu sababli B bugun $100 ishlatishi o‘rniga, $106.54 miqdordagi 
mablag‘ni ofis binosi qurilishiga investitsiya qilib, kelgusi daromadi hisobidan 
qarz oladi.
Diversifikatsiya
- portfelni ko‘plab investitsiyalardan tashkil etish orqali 
riskni pasaytirishga mo‘ljallangan strategiya 
Yunik 
risk
- 
faqatgina firmaga ta’sir etadigan risk omillari. 
“Diversifikatsiyalanadigan risk” deb ham ataladi 
Bozor riski
- iqtisodiyot bo‘yicha yoyilgan risk bo‘lib, butun bozorga ta’sir 
etadi. “Sistematik risk” deb ham ataladi 
Kapital investitsiyalar va moliyalashtirish to‘g‘risidagi qarorlar odatda bir 
biridan 
ajratiladi
va mustaqil tahlil etiladi.
Yirik korporatsiyalarda - g‘aznachi va nazoratchi faoliyati ustidan 
boshqaruvni tashkil etish uchun 
Bosh menejer
(Chief Financial officer-CFO) tomonidan amalga oshiradi.

---

186 
Moliyaviy direktor -
 Bosh menejer faoliyati nuqtai-nazaridan sinonimdir.
Qachonki investitsiya imkoniyati yoki loyihasi aniqlansa, moliyaviy menejer 
birinchi bo‘lib, ushbu loyiha unga sarflanadigan mablag‘lardan ko‘ra 
qimmatliroqmi degan savolni beradi. 
Agar javob “ha” (ijobiy) bo‘lsa, shundan so‘ng menejer loyihani qanday 
moliyalashtirish haqida o‘ylab ko‘radi. 
Demak, Moliyaviy menejer - 
Yirik miqdordagi investitsiya loyihalarini 
ishlab chiqish (kapital budjet tuzish) va uni moliyalashtirish to‘g‘risidagi qarorlar 
qabul qilishga mas’ul bo‘lgan shaxsdir.