Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi toshkent moliya instituti



Download 4,59 Mb.
Pdf ko'rish
bet83/177
Sana14.07.2022
Hajmi4,59 Mb.
#797516
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   177
Bog'liq
Биржа иши дарслик

 yetarlicha (munosib) baho 
berilmagan
aksiyalar sanaladi va potensial investitsiya obyektlari hisoblanadi. 
Yetarlicha (munosib) baho berilmagan aksiyalar xarid qilishda investorlar bozor 
samaradorligi sharoitlarida aksiyalarning fond bozoridagi narxi “ichki qiymat”ga 
qarab intilishi, yaʼni aksiyalar yetarlicha (munosib) baho berilmagan hollarda – 
oʻsishidan umid qiladi. 
Fundamental tahlil 
– mamlakat va tarmoq iqtisodiyotining fundamental 
omillarini, kompaniya faoliyati koʻrsatkichlarini tahlil qilishga asoslangan, 
aktivning bozor qiymatini aniqlash va bashorat qilish usullari tizimi. 
Fundamental tahlil mazmunan har qanday moliyaviy aktivning “haqiqiy” 
(yoki ichki real) bahosi kelajakda aktiv egasi olishi mumkin boʻlgan barcha naqd pul 
oqimlarining keltirilgan bahosiga teng degan fikrdan kelib chiqadi. Shunga mos 
ravishda tahlilchi (analitik)-“fundamentalchi” naqd pul oqimlari miqdorini va uni 


226 
tushum vaqtini aniqlashga intiladi, keyin esa unga mos diskontlash stavkasini 
qoʻllab ularning keltirilgan bahosini hisoblaydi.
Aniqroq aytilsa, analitik nafaqat diskontlash stavkasini baholaydi, balki 
kelajakda aksiya boʻyicha toʻlanadigan dividendlar miqdorini ham prognoz qilishi 
lozim. Dividendlar miqdorini prognoz qilish kompaniyaning foyda koʻrsatkichlarini 
bir aksiyaga va dividendlar toʻlash koeffitsiyentiga nisbatan hisoblashga ekvivalent 
boʻlib, bir vaqtning oʻzida diskontlash stavkasiga ham baho berishni taqozo etadi.
Kompaniya aksiyasining ichki bahosi aniqlanganidan soʻng bu baho 
aksiyalarning joriy bozor kursi bilan solishtiriladi. Bundan maqsad bozorda aksiya 
toʻgʻri baholanganligini aniqlashdan iborat. Agar aksiyaning ichki bahosi joriy 
bozor kursidan past boʻlsa, unday aksiya oshirilib baholangan deyiladi, aksincha 
boʻlsa – past baholangan aksiya deyiladi. 
Bunda aksiyaning ichki va joriy bozor kursi orasidagi tafovut toʻgʻrisidagi 
informatsiya 
tahlilchi 
uchun 
muhim 
ahamiyatga 
ega. 
Analitik-
fundamentalchilarning fikricha: aksiyani notoʻgʻri baholanishining har qanday 
holati keyinchalik bozor tomonidan toʻgʻrilanadi: past baholangan aksiyalar kursi 
tezroq oshadi, oshirilib baholangan aksiyalarning kursi esa oʻrtacha bozor kursiga 
qaraganda sekinroq oʻsadi.
Fundamental tahlilga taʼsir eʼtuvchi 
omillar
ni keltirib oʻtamiz: 

iqtisodiy omillar; 

siyosiy omillar; 

turli mish-mishlar va kutilishlar; 

fors-major holatlari. 
Fundamental tahlil quyidagi yoʻnalishlar doirasida amalga oshiriladi:
1. Makroiqtisodiy tahlil, bunda quyidagi omillarni hisobga olingan holda 
iqtisodiyot va moliya bozorining holati baholanadi:
- YAIM, bandlik, inflyatsiya, foiz stavkasi, valyuta kurslari va h.k.; 
- monetar va fiskal siyosat, ularning bozorga va investitsiya muhitiga taʼsiri 
koʻrib chiqiladi;


227 
2. Industrial tahlil, bunda iqtisodiyotdagi faollik sikli (davri), uning 
indikatorlari hamda tarmoqlarni faollik darajasiga nisbatan va rivojlanish davrlari 
boʻyicha tasniflash amalga oshiriladi, umuman olganda tarmoqlarning parametrlarni 
bozor konyunkturasi trendidan ogʻishlari tahlil qilinadi va prognozi amalga 
oshiriladi, tarmoq rivojlanishining sifati tahlil qilinadi;
3. Aniq bir kompaniya tahlili, bunda kompaniyadagi korporativ boshqaruv 
holati va rivojlanishi istiqbollari, tashkiliy va biznes faoliyati sharoitlari, moliyaviy 
koʻrsatkichlari, biznes bahosi, bozordagi nufuzi va boshqa koʻrsatkichlari tahliliy 
baholanadi;
4. Qimmatli qogʻozlar bahosini va ularning portfelini modellashtirish. 
Qimmatli qogʻozlar bahosini modellashtirishda fond bozorining tuzilmasi 
hisoblanadi. Qimmatli qogʻozlarning kichik miqdori bilan bogʻliq bitishuvlar har 
kuni amalga oshiriladigan tor bozor ularning sezilarsiz miqdoriga oʻta sezgir 
boʻlganligi uchun narxlar bunday bozorda boshqarilishi mumkin, yaʼni bir nechta 
bitishuvlarni amalga oshirish hisobiga kursning kutilgan darajadagi oshishi yoki 
pasayishiga erishish mumkin. Keng bozorda esa yirik bitishuvlar ham undagi 
narxlarga unchalik taʼsir koʻrsatmaydi, chunki bunday bitishuvlar har kuni amalga 
oshiriladi.
Taʼkidlash joizki, fundamental tahlil usulidan 1974 yilga kelib Benjamin 
Grexem va Djeyms Ri voz kechib, yangicha yondashuvni ishlab chiqqanlar.
65
Ularning fikricha, fond bozori samarali boʻlganligi sababli, noeffektiv qismlari 
kamayib bormoqda, bu esa oʻz navbatida aniqlanishi mumkin boʻlgan baʼzi 
samarasiz kompaniyalar aksiyalari bilan bogʻliq. Shu maqsadda ular bunday 
kompaniyalarni aniqlash uchun maʼlum mezonlar toʻplamini taklif qildilar.
Grexem-Ri yondashuvini texnik tarzda qoʻllash mumkin, chunki 
kompaniyaning joriy moliyaviy holatini formal tekshirish va moliyaviy 
hisobotlaridan olingan baʼzi koʻrsatkichlarni kompaniyaning aksiyalarini joriy kursi 
65
 Paul Blustein,
“Ben Graham’s Last Will and Testament”, Forbes (August 1, 1997), P.43-45; and 
James B.Rea, “Remembering Benjamin Graham-Teacher and Friend”, Journal of Potfolio 
Menegement, 3, no.4 (Summer 1997), P. 62-72; Шарп У., АлександерГ., Бэйли Дж. 
Инвестиции: Пер. с англ. М.: Инфра М, 1999. C. 579-580.


228 
va daromadliligini obligatsiyalarning AAA reytingi bilan solishtirishdan iborat. 
Bunda quyidagi 10-ta sodda savolga “ha yoki yoʻq” degan javob berish talab qilinadi 
5-jadvalda keltirilgan.

Download 4,59 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   177




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish