O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti


Bolalarga dialogik nutqni o’rgatish



Download 2,12 Mb.
Pdf ko'rish
bet82/163
Sana31.12.2021
Hajmi2,12 Mb.
#279679
1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   163
Bog'liq
Nutq ostirish nazariyasi va metodikasi

Bolalarga dialogik nutqni o’rgatish 
 
Dialog – suhbat – bolaning kattalar va o’z tengdoshlari bilan muloqotining asosiy shakli 
hisoblanadi. 
Bolalar bog’chasida o’kitish ikki shaklda amalga oshiriladi: a) erkin nutqiy muloqotda; b) 
maxsus Mashg’ulotlarda. 
Dialog ko’proq erkin nutqiy muloqotda paydo bo’ladi va u bolalar lug’atini boyitishning 
talaffuzga  oid  grammatik  ko’nikmalarini  tabiiy  ravishda  rivojlantirish  bazasi,  ravon  nutq 
ko’nikmalariga ega bo’lish bazasi hisoblanadi. 
Dialog maxsus Mashg’ulotlarda o’kitiladi (oyiga 1-2 ta mashђulot); Bolalar bog’chasida 
bo’lib turgan vakti mobaynida bola erkin muloqotda pedagog va boshka bolalar bilan muloqotga 
kirishadi. Uyda esa kattalar bola turli mavzularda dialogga kirishishlari lozim.   
Dialogik  nutqni  (yoki  og’zaki  nutqni)  o’rgatish  odatda  suhbat  shaklida,  ya’ni  kattalar 
bilan bola o’rtasida hamda bolalarning o’zlari o’rtasida fikr almashish shaklida ro’y beradi. 


 
82 
Agarda  maktabda  suhbat  bilimlarni  yetkazish  vositasi  sifatida  ko’llanilsa,  suhbat 
jarayonida  bolalar  nutqini  boyitishda  ko’shimcha  ijobiy  hodisa  ko’rinishida  kabul  kilinadi, 
maktabgacha  tarbiya  muassasasida  ham  suhbat  aynan  nutqni  rivojlantirish  uchun  o’tkaziladi. 
Birok, nutq albatta borlik hodisasini albatta aks ettirishi, kodlashtirishi bois bolalar bog’chasidagi 
suhbat xuddi maktabdagi kabi bilim beradi. 
Suhbatlar  mavzusi  va  mazmuni  bolalarning  yosh  xususiyatlari  hamda  ularning  nutqiy 
rivojlanish  darajasini  hisobga  olgan  holda  «Bolalar  bog’chasida  tarbiyalash  va  ta’lim  berish 
dasturi» bilan belgilanadi. 
Suhbat ta’lim metodikasi sifatida – bu tarbiyachining bolalar  guruhi bilan (yoki  alohida 
bir  bola  bilan)  anik  maksadga  yo’naltirilgan,  muayyan  mavzuda  oldindan  tayyorlangan 
so’zlashuvidir.  Bolalar  bog’chasida  takrorlovchi,  umumlashtiruvchi  va  nazorat-tekshiruv 
suhbatlaridan foydalaniladi. 
Takrorlovchi  va  umumlashtiruvchi  suhbatlarda  tarbiyachi  turli  usullar  yordamida 
bolalarni  ko’rgan  narsalarni  tahlil  qilish,  takkoslash,  to’ldirish,  chukurlashtirish  usullarini 
o’rgatadi,  bolalardagi  mavjud  bilimlarni  tizimlashtiradi,  ularni  muyyan  xulosalarga  kelishga 
undaydi. 
Nazorat-tekshiruv  suhbatlari  pedagog  tomonidan  biron-bir  o’tilgan  mavzu  bo’yicha 
bolalarning  bilimlarini  aniklash  uchun  o’tkaziladi.  Pedagog  savollar  yordamida  bolalarning 
biron-bir mavzuni o’tish jarayonida olgan bilimlari darajasini aniklashi mumkin. 
Bolalar  bilan  ishlash  jarayonida  pedagog  tayyorlanmagan  va  tayyorlangan  suhbatdan 
foydalanadi. 
Tayyorlanmagan  suhbat  (buni  fakat  bolalarga  nisbatangina  ko’llash  mumkin,  chunki 
bolalar ular bilan nimalar haqida so’zlashishlarini, nimalarga dikkat-e’tiborlarini jalb qilishlarini 
bilmaydilar)  rejimli  jarayonlarni  o’tkazishda,  bolalar  faoliyatining  har  xil  turlarida:  o’yinlarda, 
mehnatda tashkil etilishi mumkin. Tarbiyachi esa har kanday muloqot turiga tayyor turishi zarur. 
Zero,  buning  uchun  u  kasbiy  ta’lim  olgan,  tarbiyachi  olgan  bilimlarining  muhim  kismlaridan 
birini bolalar bilan suhbatlashish tashkil etadi. SHuning uchun tarbiyachi bolalar bilan shunday 
so’zlashishi lozimki, toki u o’z nutqi bilan bolalarga ona tilini o’rgatsin. 
Nutqiy muloqotga bo’lgan zarurat tufayli to’satdan yuzaga keladigan suhbatda tarbiyachi 
o’zining  til  sezgisiga  ishongani  holda  o’n  nutqining  grammatik  shaklini  va  uning  jaranglashi 
(fonologiyasi)ni tayyorlamaydi, ammo u har bir suhbatga tayyorgarlik ko’rishi shart. 

Download 2,12 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   163




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish