O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti

 
E.N.Vodovozova, uning bolalar nutqini rivojlantirish metodikasiga ko’shgan hissasi 

---

 
24 
Elizaveta  Nikolaevna  Vodovozova  (1844-1923)  K.D.Ushinskiyning  shogirdi  va  izdoshi 
bo’lib,  u  maktabgacha  tarbiya  masalalarini  nazariy  ishlab  chikishga  sezilarli  hissa  ko’shgan. 
Ayni  paytda  ye.N.Vodovozova  tanikli  bolalar  yozuvchisi  bo’lib,u  o’z  davrida  Rossiya  tabiati 
hamda  Garbiy  yevropa  davlatlari  xalqlari  hayotidan  hikoya  kiluvchi  ajoyib  ocherklar  va 
hikoyalar yozgan. 
1871  yilda  uning  maktabgacha  pedagogikaga  oid  asosiy  asari  –  «Bolalarda  ong  paydo 
bo’lgan  paytdan  boshlab  to  8  yoshgacha  ularni  aklan  rivojlantirish»  nomli  kitobi  chop  etildi. 
Vodovozova  tarbiyaning  bosh  maksadi  –  «insonni  –  insoniylik  ђoyalarini  o’zida  jo  kilgan 
bo’lajak ijtimoiy arbob va o’z vatani fukarosini tarbiyalashdan iborat», deb hisoblagan. 
Vodovozova maktabgacha yoshdagi bolalarni oilada va jamiyatda tarbiyalash tizimining 
asosiga xalqonalikni kiritdi. U bolalarni ilk yoshidan boshlab tarbiyalash tizimi xalq nutqi, xalq 
ko’shiklari,  topishmoklari,  ertaklari  va  o’yinlaridan  foydalanish  asosiga  kurilishi  lozim,    deb 
hisoblagan. Bu tizim bolalarda xalqiga, vataniga muhabbat tuyђularini tarbiyalashni ta’minlashi 
lozim. 
E.N.Vodovozovaning  ulkan  xizmatlari  shundaki,  u  bolalarda  ona  tilini  rivojlantirish 
dasturini  va    bolalarni  tarbiyalashda  rus  folkloridan  foydalanish  metodikasini  ishlab  chikdi. 
Vodovozova  ham  xuddi  K.D.Ushinskiy  kabi  ertaklarni,  ayniksa  xalq  ertaklarini  himoya  qilib 
chiqqan.  Vodovozovaning  fikriga  ko’ra,  ertak  bolalarning  boy  kuzatishlari  va  bilimlariga 
tayanadi,  u  bolalar  xayolotini  rivojlantiradi,  bolalar  nutqining  boyishiga  ko’maklashadi,  ularga 
xalq  iboralarini,  nutq  oborotlarini  oddiy  va  jonli  obrazlarda  yodda  saklab  kolishga  yordam 
beradi, ma’naviy jihatdan tarbiyalashda ko’maklashadi. 
Vodovozovaning  «Akliy  rivojlanish»  nomli  asarida  maktabgacha  yoshdagi  bolalarni 
rivojlantirish uchun imkon doirasidagi va foydali bo’lgan xalq ertaklari turkumi bayon kilingan.