O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti Normurod Murodov fors tili

Shaxssiz gaplar

Shaxssiz gaplarda ega grammatik jihatdan ifoda etilmaydi.

Fors tilida shaxssiz gaplarning kesimi می شود mišavad ( bo‘ladi ), نمی شود namišavad ( bo‘lmaydi ), می توان mitavān ( bo‘ladi ), نمی توان namitavān (bo‘lmaydi ), باید bāyad ( kerak ), نباید nabāyad ( kerak emas ) so‘zlarini qisqartirilgan infinitiv shaklidagi fe’l bilan birikuvi orqali ifodalanadi.

می شود رفتmišavad raft – borish mumkin, می توان رفت mitavān raft- borish mumkin, نمی شود رفتnamišavad raft- borib bo‘lmaydi, نمی توان رفت namitvān raft- borib bo‘lmaydi,باید رفت bāyad raft- borish kerak,نباید رفت nabāyad raft- borish kerak emas.

قدیم ترین نسخ خطی آثار علیشیر نوایی را می توان در انستیتوی خاورشناسی مطالعه کرد. qadimtarin nosaxe xattiye āsāre Ališer Navāyirā mitavān dar anstituye xāvaršenāsi motāle’e kard – Alisher Navoiyning eng qadimgi qo‘lyozmalarini Sharqshunoslik institutida mutolaa qilish mumkin.

102 – tamrin. Matnni o‘qib tarjima qiling va undagi shaxssiz gaplarni aniqlang.

103 - tamrin. Quyidagi maqollarni ko‘chirib yozing, ularni yod oling va ulardagi shaxssiz gaplarnig yasalishini aytib bering.
1) سگ را به روز به شکار نتوان برد.

2) زنده را می توان کشت، کشته را زنده نتوان کرد.

3) از نردبان پله پله بالا باید رفت.

4) آفتاب را با دو انگشت نمی توان پنهان کرد.

5) کشته را با زر و زور زنده نتوان کرد.

6) به صبر از غوره حلوا می توان ساخت.

7) با یک دست دو هندوانه نمی توان بر داشت.

8) آتش را با آتش نمی توان خاموش کرد.

9) تا نهال تر است باید راست کرد.

10) تا صلح توان کرد در جنگ مکوب.