O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti Normurod Murodov fors tili

Fe’lning aniq zamonlari
Fors so‘zlashuv tilida aniq zamonga tegishli bo‘lgan ikkita murakkab fe’l shakli mavjud: bu مضارع ملموس mozāre-ye malmus – aniq hozirgi zamon, va ماضی ملموس miāz-ye malmus – aniq o‘tgan zamon shaklidir. Fe’lning aniq zamoni nutq so‘zlanib turgan paytda bajarilgan ish-harakatni bildiradi. O‘zbek tilida aniq zamon uchun maxsus shakl yo‘q, shuning uchun bu zamonlar hozirgi va o‘tgan zamon fe’llari yordamida tarjima qilinadi.

Fe’lning aniq zamonlari داشتن – dāštan yordamchi fe’li ko‘magida yasaladi. Aniq hozirgi zamon fe’li ko‘makchi va yetakchi fe’llarning hozirgi-kelasi zamon asosida yasaladi.

رفتن raftan – bormoq

دارم می روم doram miravam–boryapman داریم می رویم dorim miravim–boryapmiz.

داری می روی dori miravi – boryapsan دارید می روید dorid miravid – boryapsiz.

دارد می رود dorad miravad–boryapdi دارند می روند dorand miravand–boryapdilar.

Aniq o‘tgan zamon fe’lini yasashda ko‘makchi fe’lداشتن doshtan aniq o‘tgan zamon shaklida, yetakchi fe’l esa o‘tgan zamon davom fe’li shaklida bo‘ladi.

رفتن raftan – bormoq

داشتم می رفتم dāštam miraftam – borayotganimda

داشتی می رفتی dāšti mirafti – borayotganingda

داشت می رفت dāšt miraft – borayotganida

داشتیم می رفتیم dāštim miraftim – borayotganimizda

داشتید می رفتید dāštid miraftid – borayotganingizda

داشتند می رفتند dāštand miraftand – borayotganlarida

Fe’lning aniq zamonlarining boshqa fe’l shakllaridan farqlovchi bir nechta o‘ziga xos xususiyati bor. Birinchidan, ko‘makchi fe’l bilan yetakchi fe’l orasida bir yoki bir nechta so‘z kelishi mumkin. Yana bir farqi aniq zamon fe’li faqat bo‘lishli shaklda qo‘llaniladi. Bu zamon fe’l shakllari asosan hozirgi fors tilining so‘zlashuv uslubida qo‘llaniladi.