O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi tеrmiz davlat univеrsitеti tabiiy fanlar fakultеti



Download 2,14 Mb.
Pdf ko'rish
bet82/114
Sana23.02.2022
Hajmi2,14 Mb.
#168399
1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   114
Bog'liq
odam anatomiyasi

 
 
 
 


102 
3-машғулот. Мускулларнинг тузилишини ўрганиш 
 
Машғулотнинг мақсади. Одам танасидаги мускуллар, уларнинг 
тузилиши, хиллари, шакллари, такомиллашиши ва унга жисмоний 
машқларнинг таъсири, бош, бўйин, тана, қўл-оёқ мускулларини 
жойлашишини муляж, таблица ва слайдлар ёрдамида ўрганиш. 
Иш учун зарур жиҳозлар. Мускулларнинг расми, мускул муляжлари, 
ҳар хил мускулларнинг тузилиши тасвирланган диафильмлар. 
Назарий тушунча: Мускуллар барча тирик организмлар ҳаракатини 
таъминлаб беради.Мускуллар ўрта яшар одамларда тана оғирлигининг 40-
42% ини ташкил этади. Турли хил жисмоний машқлар организм мускул 
толаларининг сони ва ҳажмини орттириб бориши билан бирга 
ҳаракатланаётган мускулнинг ўсишига ҳам ёрдам беради. Шунинг учун 
жисмоний машғулотлар билан мунтазам шуғулланиб турувчи кишиларда 
скелет мускулларининг оғирлиги гавда оғирлигининг ярмини ташкил этиши 
мумкин. 
Одам гавдасида 600 дан ортиқ мускуллар бўлиб, улар организм 
эмбрионал тараққиётининг бошланғич даврларида мезодермадан тараққий 
этади . 
Мускулларнинг функционал ва структуравий бирлиги мускул толаси 
ҳисобланади. Ҳар бир мускул толаси иккинчи мускул толасидан нозик 
бириктирувчи тўқима пардаси-эндомизит ёрдамида ажралиб туради.Бир 
нечта мускул толалари қўшилиб, мускул тутамини ҳосил қилади ва устидан 
ташқи қўшувчи тўқима пардаси – перимизит билан ўралади.Бир неча мускул 
тутамларидан ҳосил бўлган бутун мускул эса эпимизит ёки фасция билан 
ўралган бўлади. 
Мускул толаларининг тузилишига кўра мускуллар силлиқ ва кўндаланг 
- тарғил мускулларга бўлинади.Силлиқ мускуллар қон томир деворлари, ички 
органлар деворида (трахея, бронх, ўпка, ошқозон-ичак системаси 
органларида, айирув органларида, жинсий органларда) учрайди. Кўндаланг- 
тарғил 
мускулларга 
скелет 
мускуллари, 
кўзни 
ҳаракатга 
келтирувчимускуллар, юмшоқ танглай мускуллари, ҳалқум, ҳиқилдоқ, 
қизилўнгачнинг юқори қисми, тўғри ичакнинг ташқи қисувчи мускуллари 
киради. 
Мускуллар шаклига кўра узун,калта, кенг, квадрат шаклидаги, 
делтасимон, пирамидасимон, юмалоқ, тишсимон бўлиши мумкин. 
Мускул тутамларининг йўналиши бўйича тўғри,қийшиқ, кўндаланг, 
айлана, мускуллар бўлади.
Бажарадиган вазифасига кўра мускуллар букувчи, ёзувчи, танага 
яқинлаштирувчи, танадан узоқлаштирувчи, ўз ўқи атрофида айлантирувчи, 
ички тарафга бурувчи, ташқи тарафга бурувчи гуруҳларга бўлинади. 
Мускуллар жойлашишига нисбатан юза, чуқур, медиал, латерал, 
олдинги, орқадаги,ташқи, ички гуруҳларга ажралади. 


103 

Download 2,14 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   78   79   80   81   82   83   84   85   ...   114




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish