O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi tеrmiz davlat univеrsitеti tabiiy fanlar fakultеti

Кўкрак ва қорин артерияси. Кўкрак аортасидан (aorta thoracica) 10 
жуфт қовурғалараро артерия тармоқланиб, бу артериялар III-XII қовурға 
оралиқларини қон билан таъминлайди. Аортанинг кўкрак қафаси деворлари 
бўйлаб кетадиган тармоқлари париетал тармоқ, ички органларга борадиган 
тармоқлари висцерал тармоқ деб аталади. Кўкрак аортасининг 10 жуфт 
қовурғалараро артерияси, диафрагманинг устки артерияси кўкрак 
аортасининг париетал тармоғига киради. Булар кўкрак қафаси, қисман қорин 
бўшлиғи терисини ва орқа мускулларни, диафрагманинг устки юзасини қон 
билан таъминлайди. Висцерал тармоқлар бронхлар, уларнинг лимфа 
тугунлари, ўпка тўқимаси, қизилўнгачни ва юрак халтачасининг орқа 
қисмларини қон билан таъминлайди. Висцерал тармоқларга чап ва ўнг бронх 
артериялари, қизилўнгач артерияси, перикард артерияси, кўкрак оралиғи 
артериялари киради.
Қорин аортаси 2 га: париетал ва висцерал тармоққа бўлинади. 
Париетал тармоғига диафрагманинг пастки артерияси ва 4 жуфт бел 

---

69 
артерияси киради. Бу артериялар орқани, бел мускуллари ва терисини қон 
билан таъминлайди. Висцерал тармоқлар ўз навбатида жуфт ва тоқ 
артерияларга 
бўлинади. 
Қорин 
аортасининг 
тоқ 
артерияларига 
чувалчангсимон, ичак тутқичининг юқориги, пастки қорин артериялари кира-
ди. Чувалчангсимон артерия XII кўкрак умуртқаси рўпарасидан чиқади ва 3 
та йирик артерияга бўлинади. Меъданинг чап артерияси меъданинг кичик 
эгрилигига боради. Жигар артерияси меъда ости безининг юқори чети 
орқасидан жигарга қопқа вена билан биргаликда йўналади. Бу артерия жигар, 
ўт пуфаги, меъда ости бези, ўникки бармоқ ичак ва катта чарвини қон билан 
таъминлайди. Меъданинг жигар артериясидан чиқадиган ўнг артерияси 
меъда кичик эгрилигининг ўнг томонига йўналади. Талоқ артерияси учта 
артерия ичида энг йўғони бўлиб, талоқни, меъданинг катта эгрилигини ва 
қисман меъда ости безини қон билан таъминлайди. Ичак тутқичининг 
юқориги артерияси қорин артериясининг тагидан бошланади. Бу артерия 
ингичка ичакларни, йўғон ичакни, кўричакни, чамбар ичакнинг юқорига 
кўтарилувчи ва кўндаланг қисмларини қон билан таъминлайди. Унинг 
тармоқлари ичак тутқичида анастомоз ҳосил қилади. Ичак тутқичининг 
пастки артерияси III бел умуртқаси рўпарасидан чиқади. Унинг тармоқлари 
кўндаланг чамбар ичакнинг ярмисини, пастга тушувчи чамбар ичакни, 
сигмасимон ичакни ва тўғри ичакнинг юқори қисмини қон билан 
таъминлайди. 
Қорин аортасининг жуфт артерияларига: диафрагманинг пастки, 
буйрак ва ички уруғ йўли артериялари киради. Диафрагманинг пастки 
артериялари унинг пастки юзасини ва буйрак усти безининг юқори қисмини 
қон билан таъминлайди. Буйрак артериялари ўнг ва чап буйракларга боради 
ва буйрак усти безининг пастки қисмини қон билан таъминлайди. Қорин 
аортаси IV бел умуртқаси рўпарасида ўнг ва чап умумий ёнбош артерияга 
бўлиниб, шу қисмдан ўрта чизиқ бўйича кичик тос бўшлиғига думғаза 
артерияси тушади. 
Ўнг ва чап умумий ёнбош артериясининг узунлиги 5-6 см. Думғаза 
ёнбош бўғими рўпарасида ҳар бир умумий ёнбош артерияси ташқи ва ички 
ёнбош артериясига бўлинади. 
Ички ёнбош артерияси тос ичидаги ва ташқарисидаги барча орган 
ҳамда мускулларни қон билан таъминлайдиган бир нечта тармоққа бўлинади.