O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi tеrmiz davlat univеrsitеti tabiiy fanlar fakultеti

Учинчи қоринча иккита кўрув дўмбоқчаси оралиғида жойлашган, тор 
бўшлиқлар, дўмбоқчалар қоринчанинг икки ёнбош девори бўлиб 
ҳисобланади. У миянинг ўртасида, бошқа қоринчаларга нисбатан марказий 
қисмда жойлашган бўлади.
Охирги мия иккита яримшардан ташкил топган. Ҳар бир яримшар 
плашч (ёпқич), ҳид билиш мияси, базал (кулранг) ядро (ўзак)лар ва ён 
қоринчалардан тузилган.
Плашч (мия мантияси) ўзининг ниҳоятда катта ҳажми билан бошқа 
қисмлар устидан қоплаб тургани учун ўнга плашч (ёпқич) деб ном берилган. 
У мия яримшарларининг 2-4 мм қалинликда қопланган кулранг пўстлоғидан 
иборат бўлиб, унда ташқи, ички ва остки юзалар тафовут қилинади.
Ҳар бир плашч жойлашувига кўра 5 асосий бўлаклар: пешона бўлаги, 
тепа бўлаги, энса бўлаги, чакка бўлаги ва чуқурликда жойлашган оролчадан 
таркиб топган.
Ҳид билиш мияси одамларда кучли тараққий этмаган. У дастлаб 
охирги миянинг олдинги қисмида ичи бўш бўртма ҳолида пайдо бўлади. 
Ҳидлов миясининг марказий ва периферик қисмлари тафовут қилинади. 
Периферик қисми ҳидлов бўлаги деб аталиб, мия тубида жойлашган ва 
ҳидлов сўғони, ҳидлов йўли, ҳидлов учбурчаги ва олдинги илма-тешик 
моддадан ташкил топган. Марказий қисми эса гумбаз пуштаси ва унинг 

---

134 
илмоғи, тишли пушта каби қисмларни ўз ичига олади.
Кулранг (базал) ядролар мия ярим шарларининг оқ моддаси орасида 
жойлашган кулранг моддадан тузилган бўлади ва миянинг тубига яқин 
туради. Шунинг учун ҳам улар мия асосининг ўзаклари деб аталади. Бу 
ядролар тарғил тана, ихота (тўсиқ), бодомсимон тана қисмларидан иборат.
Ён қоринчалар ҳар иккала яримшарлар ичида жойлашиб, бирламчи 
мия пуфакчаларининг ривожланиш жараёнида ҳосил бўлган бўшлиқдир. 
Ўзининг жойлашишига қараб, ён қоринча тўрт қисмга, яъни марказий қисм 
ҳамда учта (олдинги, орқадаги ва пастки) шохларга бўлинади.