O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi tеrmiz davlat univеrsitеti tabiiy fanlar fakultеti

Ортқи мия икки қисмдан, яъни олдинги томонда мия (Варолий) 
кўприги ва орқа томонда жойлашган миячадан иборат.
Мия (Варолий) кўприги кўдаланг толалардан тузилган бўлиб, мия 
тубининг орқа томонида, узунчоқ миянинг устки қисмида жойлашиб, юқори 
томондан ўрта мия, ён томонлардан мияча билан туташиб туради. Мия 
кўпригининг ташқи қисми кулранг моддалардан иборат бўлиб, нерв 
ҳужайраларидан ташкил топган, ички қисми эса оқ моддалардан иборат 
бўлиб, унда нерв толалари жойлашган. Мия кўпригида кўз соққасини ва юз 
мускулларини ҳаракатлантирувчи нервларнинг марказлари жойлашган ва бу
нервлар орқали мия кўприги рефлектор функцияни бажаради. Ўтказувчанлик 
функцияси - мия кўприги орқали орқа, узунчоқ миядан нерв импульслари 
бош миянинг юқори қисмидаги нерв марказларига ўтказилади. Ўз навбатида 
бу марказлардаги қўзғалиш импульслари мия кўприги орқали узунчоқ ва 
орқа мияга ўтказилади.
Мияча бош миянинг энг катта бўлакларидан бири бўлиб, оғирлиги 
ўртача 120-150 г. гача бўлади. У одамнинг ҳамма ва ҳар хил ҳаракатларини 
бир меъёрга солиб, мувозанатни, мускул тонусини сақлаб турадиган аъзо 
ҳисобланади. Мияча бош мия энса қисмининг остида, бош суягининг ички 
юзасидаги махсус орқа чуқурида жойлашган. Унинг остида кўприк билан 
узунчоқ мия туради.
Миячанинг устки ва остки юзалари, олдинги ва орқа қирғоқлари бор. 
Миячани икки ён томонда мияча яримшарлари ва уларнинг ўртасида 
жойлашган мияча чувалчанги бирлаштириб туради. Устки ва остки 
чувалчанглар тафовут қилинади. Миячанинг юзалари 2-3 мм қалинликдаги 

---

131 
кулранг модда (пўстлоқ) билан қопланган бўлиб, ундаги юпқа пушталарни 
чуқур эгатлар бир-биридан ажратиб туради. Кулранг модда нерв 
ҳужайралари тўпламидан ташкил топган. Миячанинг ички қисмида оқ модда 
жойлашган бўлиб, у нерв толаларидан иборат.
Миячанинг уч жуфт (устки, ўрта, пастки) оёқчалари бўлиб, улар 
ёрдамида бош мия ва унинг бошқа қисмлари билан боғланган бўлади.
Ўрта мия узунчоқ миядан кейин Варолий кўпригининг олдида 
жойлашади. У олд томонда мия оёқчалари, орқа томонда тўрт тепалик 
пластинкаси, икки ён томонда тўртта тепалик елкалари ва оёқчалари орасида 
жойлашган мия сув йўли(Сильвий сув йўли)дан иборат. Ўрта мияда кўпроқ 
кўрув ва эшитув системаларига тааллуқли элементлар жойлашган бўлиб, 
тўрт тепаликнинг олдинги иккитасида пўстлоқ ости кўриш марказлари, орқа 
2 та тепаликда эса пўстлоқ ости эшитиш марказлари бўлади. Бундан 
ташқари, ўрта мия мускуллар тонусини тартибга солиб, одам мувозанатини 
сақлаш ва юришда фаол қатнашади.
Оралиқ мия охирги мия билан ўрта мия оралиғида жойлашган бўлиб, 
кўрув дўмбоғи (бўртиғи) соҳаси-таламус, дўмбоқ ости соҳаси-гипоталамус 
ва учинчи қоринчадан иборат.