O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti ro`yhatga olindi

Gvineya.    Gvineya    tabiiy    geografik      oblasti    Gvineya      qo‘ltig‘ining 

shimoliy      qirg‘og‘ida     joylashgan,     keng     polosaga     ega      bo‘lgan  

pasttekisliklikni  hamda  SHimoliy  Gvineya  balandligini  o‘z  ichiga  oladi.  Iqlimi 

subekvatorial mintaqadan ekvatorial mintaqaga o‘tkinchi oraliq iqlimdir. 

Gvineya  qo‘ltig‘ining  tekis  sohili  SHimoliy  Gvineya  balandligi  bilan 

o‘ralgan.  Bu  balandlik  qirg‘oq  tomon  zinapoyasimon  shaklda  pasayib  boradi.  

Uning aksariyat qismining balandligi 500-600 m atrofida, ayrim joylarda maksimal 

balandligi 2000 m gacha etadi. Balandlikning janubiy yon bag‘ri uzunligi 200-300 

km ga etadigan bir qator kichik daryo  vodiylari bilan chuqur kesilgan. SHimoliy 

Gvineya  balandligi  qadimiy  kristall  jinslardan  tarkib  topgan.  Uning  ayrim  joylari 

gorizontal, ravishda joylashgan qumtoshlar bilan qoplangan. 

Gvineya qo‘ltig‘ining qirg‘oq bo‘ylari pasttekislik relef shakliga ega bo‘lib, 

dengiz yotqiziqlari bilan qoplangan. Qirg‘ok chizig‘i bo‘ylab  mayda orollar, qum 

tillari, lagunalar, ko‘llar va dyunalar cho‘zilab yotadi. Sohilning sharqiy  qismining  

maydoni    24000    km

2

    keladigan  Negir  daryosining  yirik  deltasi  egallagan. 

Nigerning quyi oqimidan sharq tomonda Adamava tog‘lari joylashgan. Bu tog‘lar 

Gvineya qo‘ltig‘iga yaqin  joyda Kamerun vulkanik 

TOF 

massivi bilan tugallanadi. 

Uning eng baland nuqtasi Kamerun vulkani (Fako cho‘qqisi) okean sathidan 4070 

m  qad  ko‘tarib  turibdi.  U  o‘zining  vulkanik  faoliyatini  hozirga  qadar  ham 

 

to‘xtatgan emas. 

 

Gvineya sohili deyarli yil davomida janubi-g‘arbiy musson tasiryda bo‘ladi. 

Dengiz havosiga ega bo‘lgan mussonlar 

TOF 

yon bag‘rlariga juda katta miqdorda 

yog‘in keltiradi. Ayniqsa yog‘in qirg‘oqlarning janubiy qismida va Kamerun tog‘ 

massivi  yon  bag‘rlarida  yil  bo‘yi  yog‘adi.    SHimoli-sharqiy  passat  Gvineya 

sohillariga  qish  paytida  kirib  jelali  va  ob-havoga  ta’sir  etadi.  SHimoldan  kirib 

kelgan quruq shamoli havo namligini keskin pasaytiradi. 

Gvineya  tabiiy  geografik  oblasti  hududida  atmosfera  yog‘inlari  bir    tekis 

taqsimlanmagan.  Kamerun  tog‘  massivining  Atlantika  okeaniga    qaragan  yon 

bag‘ri  yiliga  9000

 

mm  yog‘in  oladi.  Bu  fakat  Gvineyaning  emas,    balki      butun   

Afrikaning      eng      seryog‘in      joyi      hisoblanadi.    Qolgan  joylarda  yillik  yog‘in 

---

miqdori  2000

 

mm  dan  3000

 

mm  gacha  o‘zgaradi.  Janubi-g‘arbiy      musson   

shamollarining  yo‘nalishidan   panada qolgan rayonlarda yog‘in miqdori 1000

 

mm 

ga  ham  etmaydi.  SHunday  joylardan  biri  Gvineya  qultig‘ining  shimoliy  sohilida 

joylashgan  Akkra  shahri  va    uning    atrofida    yiliga    600-700

   

mm      yomg‘ir   

yog‘adi.  Kamerun    tog‘  massivining  Fako  cho‘qqisida  ayrim  paytlarda  qor  ham 

yog‘adi. 

Gvineya      sohillari      qadimgi      tropik        o‘rmonlarga        boy    bo‘lgan. 

Keyinchalik  ularning  maydoni  inson  xo‘jalik  faoliyati  tufayli  keskin  qisqargan.   

Kesilib    ketgan      o‘rmonlar    o‘rniga  yog‘    beradigan    palma,  shoklad  daraxti  va 

shakar  qamish  plantatsiyalari  barpo  etilgan.  Bu  erning  o‘rmonlari  uchun  seyba 

daraxti  yoki  tola  beradigan  paxta  daraxti,    orxideylar,        paporotniklar    

(qirqquloqlar)    harakterlidir.  Gvineya tropik o‘rmonlarida Amerikada o‘sadigan 

va  kaktuslar  oilasiga  mansub  bo‘lgan  yovvoyi  holda  o‘suvchi  ripsalis  kaktusi 

uchraydi.  Bulardan  tashkari    o‘rmonlarda  kigeliya  yoki  kolbasa  daraxti,  liberiya 

kofe  daraxti  o‘sadi.    Daraxtlar  kesilib  ketgan  joylarda  savannalar  ham    vujudga 

kelgan.  Gvineyaning  suv  bosadigan  sohillarida  va  daryo  deltalarida    mangra 

o‘rmonlari keng polosa bo‘ylab tarqalgan.  

Gvineya  tabiiy  geografik  oblastida  qazilma  boyliklarning  bir  necha  turlari 

uchraydi.  Oltin,  sochilma  olmos  konlari,  qalay  rudalari  va    boksitlarning 

mavjudligi qadimiy kristall jinslarning er yuzasiga  chiqib qolishi bilan bog‘liqdir. 

Okean  sohilida  va  ichki  suv  havzalari  atrofida    aholi  baliqchilik  bilan 

shug‘ullanadi.