O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

25-mavzu:Tok va tut zararkunandalari

Reja:

1. Tokva tutekini zararkunandalari

2.Ularga qarshi kurash tizimi.

Arvoh kapalak yoki brajniklar. Kapalaklarning (Lepidoptera) arvoh kapalaklar (Sphingidae) oilasiga mansub. O’zbekistonda uchta turini uchratish mumkin: o’rta vino brajnigi (Pergesa elpenor L.), allekto brajnigi (Theretra alecto L.) va lineykasimon brajnik (Celerio livornica Esp.) (Yaxontov, 1963). Tashqi ko’rinishi, hayot kechirishi va zarari bir-biriga juda o’xshash, qarshi kurashish usullari ham bir xil.

Tarqalishi. Brajniklar O’rta Osiyo mamlakatlaridan tashqari ko’pgina chet davlatlarda ham tarqalgan.

Ta’rifi. Kapalagi juda yirik (6-7 sm), o’ziga xos silliq (zamonaviy samolyot shaklida) va ko’rkamdir. Ba’zan uylarga kirib qoladigan yoki kechasi hovlidagi chiroqqa uchib keladi-gan yirik kapalaklar shular jumlasidandir. Old qanotlari och qo’ng’irdan zaytundek yashilgacha, tashqi chekkasi gunafsha rangli bo’lib, pushti tusda tovlanadi. Uchidan orqa chekkasiga-cha qiyshiq holda ikkita kambar gunafsha yo’l ketadi. Orqa qanotlari pushti, asosi esa qora. Tanasi qalin tuklar bilan qoplangan, ikki yoni qizil, usti zaytunday yashil, uzunasiga ketgan pushti yo’llari bor. Qurti yirik – 10 sm ga yaqin. Rangi yashildan och qo’ng’ir-yashilgacha, 4-5 segmentlari yonida bittadan qora hoshiyali yirik dog’lari bor. Dog’larning o’rtasida yarim oy shaklida rangsiz yadrosi bor, qurt tanasining orqa uchida uzun (5 mm va undan ortiq) o’sig’i bor. Bu brajnik qurtlariga xos belgilardandir (95-rasm). G’umbagi 3-3,5 sm keladi, rangi och qo’ng’ir, qora nuqtalari bor.