O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Mozaika. Kasallikni – Sisimis virus virusi qo’zg’atadi. Kasallik bilan pomidor butun o’suv davrida asosan barglari zararlanadi.

Kasallangan barglarda yashil rang bilan birga och-yashil yoki sarg’ish rang tanlanib joylashib mozaika hosil qiladi. Kasallik belgilari pomidor ko’chatligi paytida bo’ladi.

O’simlik rivojlanishi uchun noqulay sharoit yuzaga kelganda esa bu tufayli pomidor barglari diformasiyalanib ipsimon yoki paporatniksimon tusga kiradi. Zararlangan o’simlikda hosil bo’lgan mevalar kichkina bo’lib qoladi. Infeksiya urug’da va zararlangan o’simlik qoldiqlari begona o’tlarni ildizlarida saqlanadi.

Stolbur. Kasallik qo’zg’atuvchi mikoplazma hisoblanadi. Kasallik bilan pomidor, baqlajon, bolgar qalampiri zararlanadi. Kasallikning xarakterli belgilaridan biri zararlangan pomidor o’simligining gul a’zolari o’zaro birikib o’sib ketadi, bunda gul tojibargi umuman hosil bo’lmaydi yoki o’sib chiqsa ham juda mayda va yashil rangda bo’ladi.

Gulkosa barglari aksiga kattalashib o’zaro birikib o’sib karnaycha simon bo’lib qoladi. Changchisi va urug’chisi deformasiyalanib kichiklashib ketadi. Kasallangan gul changlanmaydi.

Gul changlanib bo’lgandan so’ng zararlansa, u holda meva hosil bo’lmaydi, lekin hosil bo’lgan meva sifatsiz bo’lib, yo’g’onlashib rivojlanmaydi ta’mi buzilgan bo’lib iste’mol uchun yaroqsiz bo’ladi.

Zararlangan o’simlik tupidagi shoxlar o’tkir burchak ostida poyaga birikadi, barglari va shoxlari mo’rt bo’lib qoladi. Infeksiya manbai bo’lib begona o’tlar hisoblanadi. O’suv davrida mikoplazma so’ruvchi hasharotlar va sikadka orqali tarqaladi.

Ustki chirish. Kasallangan pomidorning uchida qo’ng’ir yoki qo’ng’ir-yashil rangli, aylana shaklli dog’lar hosil bo’ladi. Mevaning zararlangan qismi avval qattiq bo’ladi, keyin asta-sekin yumshaydi. Kasallangan ko’k pomidor vaqtidan ilgari pishib qoladi.

Kasallikning sabablari har xil: birinchidan, noqulay tuproq va meteriologik sharoit, tuproqda namlik yetishmasligi, havo namligining juda pasayib ketishi, yerning ortiqcha o’g’itlanishi ta’sirida kasallik ro’y beradi, ikkinchidan, bu kasallikni Pseudomonas Lycopersici bakteriyalari ham chiqaradi. Mevalar bakteriyalar bilan zararlanganda kasallik urug’ yoki o’simlik qoldiqlari orqali tarqaladi.