O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Kurash choralari. Chidamli navlar yaratish va qo’llash; urug’ni ekishdan oldin samarali fungisid bilan dorilash; o’simlik qoldiqlarini daladan chiqarib, yo’qotish tavsiya qilinadi (MacNab et al., 1983; Bernhardt et al., 1988; Fletcher, 1987; Vyangelyauskayte i dr. 1989; Sagdullayeva i dr., 1990).

Bodringda oq chirishni Sclerotinia sclerotiorumzamburug’i qo’zg’atadi. Zamburug’ bodringdan tashqari boshqa poliz ekinlari hamda pomidor, baqlajon, qalampir va ko’p boshqa ekinlarni zararlaydi.

Issiqxonalardabodringochiqdaladagiga nisbatan kuchliroqzararlanadi. Uning ildizi, poyasi (ayniqsa poyaning ostki qismi va poyaga shoxlar birikkan joylari), barg va barg bandlari hamda mevalari zararlanadi. Zararlangan to’qimalar yumshaydi, nam bo’ladi, biroz shilimshiq va oq, momiq mog’or bilan qoplanadi. Vaqt o’tishi bilan zararlangan poya titilgan shakl oladi, sinadi va o’simlik nobud bo’ladi. Bosh poya zararlansa, o’simlik so’lishi mumkin. Zamburug’ning konidiyalari mavjud emas. Keyinchalik mog’or ichida o’lchami moshday keladigan qora sklerosiylar rivojlanadi.

Vegetasiya davrida oq chirish qo’zg’atuvchining miseliysining parchalari bilan shamol, ishlov asbob-anjomlari va ishchilarning qo’llari orqali tarqaladi. Zamburug’ o’simlik to’qimalariga deyarli barcha hollarda mexanik jarohatlar orqali kiradi.

Sklerosiylar o’simlik qoldiqlarida va tuproqda erkin holda ko’p yillar davomida saqlanishi mumkin. Qishlagan sklerosiylar yozda apotesiylar hosil qilib o’sadi, ulardagi xaltachalardan havoga askosporalar zarb bilan otiladi va o’simlik qismlariga tushib, zararlaydi. Issiqxonalarda sklerosiylar miseliy hosil qilib o’sadi va o’simliklarning ildiz bo’g’zini kontakt paytida zararlaydi.

Kasallik rivojlanishi uchun uzoq davom etadigan past havo harorati (14-16°S), yuqori nisbiy namlik (95-98%) va yomg’ir qulay hisoblanadi.

Issiqxonalarda ekinni sovuq suv bilan sug’orish, havo harorati birdan 14-16°S gacha pasayib ketishi o’simlikni zaif va zamburug’ bilan zararlanishga chidamsiz qilib qo’yadi.