O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Kurash choralari chidamli navlar yaratish va qo’llash; urug’likni ekishdan 2-3 oy oldin 40°S haroratda 8 soat davomida isitish va fungisid bilan dorilash; o’sish davrida maxsus fungisidlardan (1% li Bordo suyuqligi; 0,4% li mis xloroksid; Kvadris 25% sus.k., 0,4-0,6 l/ga; Ridomil MS, 68% s.e.g, 2,5 kg/ga; Strobi 50% s.e.g. yoki 50% sus.k. 0,2-0,3 kg,l/ga va b.) birini qo’llashdan iborat (Pidoplichko, 1977a; MacNab et al., 1983; Bernhardt et al., 1988; Vayek i dr., 1989; Lyan, Hoshimxo’jayeva, 2007).

Poliz ekinlari alternariozini Alternaria cucumerina gifomiset zamburug’i qo’zg’atadi. Kasallik dunyoning ko’p mamlakatlarida asosan mushk qovunni (Cucumis melo var. cantalupensis), kamroq hollarda qovunning boshqa turlari, tarvuz, qovoq va bodringni zararlaydi.

O’zbekiston va Qozog’istonda bodring alternarioz bilan ochiq dala va issiqxonalarda zararlanadi. Bargning ustki tomonida kichik, dumaloq, och-jigarrang, o’rtasi ochroq tusli, biroz botiq, so’ngra qizg’ish-qo’ng’ir tus va konsentrik shakl oluvchi dog’lar rivojlanadi. Upar o’sadi va bargni qoplab oladi, barglar sarg’ayadi va so’lib qoladi. Zararlangan bodring (va mushk qovun) mevalarida dumaloq, qo’ng’ir, botiq yaralar paydo bo’ladi. Yuqori namlik sharoitida dog’ va yaralar ustida zamburug’ning miseliy, konidiofora va konidiyalaridan tashkil topgan to’q-zaytun yoki qoramtir tusli mog’or rivojlanadi.

Ekin ichida zamburug’ konidiyalari shamol, yomg’ir va tuproqqa ishlov berish asbob-uskunalari bilan tarqaladi. Kasallik uchun havo harorati 25-28°S, nisbiy namlik85-100% bo’lishi mu’tadil sharoit hisoblanadi. Zamburug’ poliz ekinlarida, o’simlik qoldiqlarida va begona o’tlarda, urug’ ustida va issiqxonalarda saqlanadi.