O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

Qo’ng’ir dog’larni hosil bo’lishi yoki to’qimalarni nobud bo’lishi, barglarda yakka va halqasimon dog’lar, poya, meva va barg bandida esa qo’ng’ir uzunasiga ketgan chiziqlar tariqasida namoyon bo’ladi.

Kasallikning bu turi bilan tanishish uchun pomidor poyasi barg bandida uzunasiga ketgan qo’ng’ir, ayrim holda yaltiroq dog’lar kuzatiladi. Barg plastinkasida burchagli yoki ma’lum bir shaklsiz qoramtir dog’lar hosil bo’ladi. Zararlangan mevalarda yoriqlar yoki qo’ng’ir dog’lar yuzaga keladi. Mikoplazmalar o’simliklarga qo’zg’atadigan kasalliklarga tashqi ko’rinishi quyidagi turlarga bo’linadi: sarg’ayish, pastbo’ylik, supurgilarni hosil bo’lishi va o’simlikning generativ a’zolarini o’zgarishi.

Mikoplazma keltirib chiqaradigan kasalliklarning sarg’ayish turi o’simlikning butunlay yoki ayrim shoxlarini sariq tusga kirishi kuzatiladi, bunda zararlangan a’zolarning floemasiga o’zgarish sodir bo’lmay, balki o’suv jarayoni buzilgani kuzatiladi. Kasallikning sarg’ayish turiga shaftoli va astronom sarg’ayishini, sholini past bo’yli sarg’ayish kasalliklarini hamda boshqa bir qator misollarini keltirishimiz mumkin.

Pastbo’ylilik kasallik turini ko’proq g’alla donlik ekinlarda ko’zatiladi. Kasallikni bu turi bilan tanishish uchun sulini pastbo’ylilik kasalligini olish mumkin. Bunda zararlangan sulini bo’yi past bo’lib, uning poyasi rivojlanmay, butun barglari ildiz atroftiga to’plangan bo’ladi, poyalar soni ham bir qanchaga yetadi. Bunday o’simlikning ildizi rivojlanmay, bir tutam bo’lib qoladi.

Supurgilarni hosil bo’lishida zararlangan o’simlikning shoxlarini o’suv nuqtasidan bir novdaning o’rniga bir qancha novdalar rivojlanishi tufayli ular mayda bo’ladi, buni chetdan qaraganda supurgilarga o’xshatiladi.

Mikoplazma keltiradigan kasallikni bu turiga misol qilib tolni supurgi hosil qilish kasalligini olishimiz mumkin.

Mikoplazmalar keltirib chiqaradigan o’simlikning generativ a’zolarining o’zgarishi turida zararlangan gullarni rangi yashil tusga kiradi va gul kosa barglar ko’pincha rivojlanib ketadi. Kasallikning bu turiga misol qilib pomidorning, bolgar qalampirning, baqlajonning stolbur kasalliklarini va boshqa kasalliklarni olish mumkin. Laboratoriya mashg’uloti davrida viruslar va mikoplazmalarga xos bo’lgan kasallik turlarini o’zaro taqqoslab ko’rib chiqish kerak hamda rasmlarini chizish zarur.