O'zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti

O‘qitishning induktiv va deduktiv metodi
O‘qitishning mantiqiy metodlari ikki turda: Induktiv va deduktiv metodlar bilan olib 
borilishi mumkin.
Darslarga tayyorlanish jarayonida o‘qitishning induktiv, deduktiv kabi metodlarini tanlash 
zarurati ham tug‘iladi. Keyingi davrlarda deduktiv o‘qitishga talab va e’tibor kuchaydi. Ammo 
tafakkurning induktiv usullarini shakllantirmay turib faqat tabiiy-ilmiy emas, balki umum mehnat 
xarakteridagi tajribalar amaliy faoliyatida ham muvaffaqiyatga erishishga umid qilib bo‘lmaydi. 

---

Induktiv yoki deduktiv metodlarni qo‘llash o‘rganilayotgan mavzu mazmunini ochishning ma’lum 
mantiqiy-xususiydan umumiyga yoki umumiydan xususiyga o‘tishni tanlashni anglatadi.
Induktiv metodlar texnik qurilmalarni o‘rganishda va amaliy topshiriqlarni bajarishda keng 
qo‘llaniladi. Matematika va fizikaga doir ko‘pgina masalalar, ayniqsa pedagog talabalarni ayrim 
umumiyroq formulalarni mustaqil egallashlariga olib kelishi zarur deb hisoblangan hollarda, 
induktiv metod vositasida echiladi.
Deduktiv metoddan foydalanganda pedagog va talabaning faoliyatida avval umumiy holat, 
formula va qonunini beriladi, so‘ngra asta-sekin ayrim holatlarni chiqarib aniqroq vazifalarni hal 
etish nazarda tutiladi.
Deduktiv metod o‘quv materialini tezroq o‘tishga yordam beradi, abstrakt tafakkurni 
aktivroq rivojlantiradi. Nazariy materialni o‘rganishda, anchagina umumiyroq holatlardan ayrim 
oqibatlarini aniqlashni talab qiluvchi masalalarni echishda deduktiv metodni qo‘llash ayniqsa 
foydalidir.