O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti psixologiya nazariyasi va amilyoti kafedrasi

 
Adabiyotlar
 
1.
Myers, D. G. Psychology. Hope College. Holland, Michigan, 
2010. - R. 553593.
2.
Boeree C. G. Personality Theories. PsychologyDepartment 
Shippensburg University. 1997. – R.3
3.
Averin V.A. Psixologiya lichnosti: Uchebnoe posobie. – SPb.: 
Izd-vo Mixaylova V.A., 1999.
4.
Nelson-Djouns R. Teoriya i praktika konsultirovaniya. SPb.: 
Piter,
2000. -464 s.
5.
Xoll K., Lindsey G. Teorii lichnosti. M., 1998.- 796 s.
6.
Xell L., Zigler D. Teorii lichnosti. SPb.: Piter, 1997. – 608 s.
 
Nazorat savollari 
1. Shaxs taraqqiyotini davriylashtirishga doir 
yondashuvlar
2.
Davriylashtirishga doir klassifikatsiyalar.
3.
J.Piaje bo‗yicha davriylashtirish.
4.
E,Erikson bo‗yicha davriylashtirish.
5.
Z.Freyd bo‗yicha shaxs taraqqiyotining psixoseksual bosqichlari.
6.
L.S.Vigotskiy bo‗yicha davriylashtirish.
7.
D.B.Elkonin bo‗yicha davriylashtirish.
Test savollari
8-Mavzu bo‗yicha test topshirilqari
№ 
Test topshiriqlari 
To„g„ri javob 
Muqobil 
javob 
Muqobil 
javob 
Muqobil 
javob
1.
J.Piajeshaxs 
rivojlanishi 
sensomotor intellekti 
bosqichi:
tug‗ilishdan
to 2 yoshgacha
2 yoshdan to 7 
yoshgacha
7-8 yoshdan
11-12 
yoshgacha
12yoshdan 
yuqori

---

224
2.
J.Piajeshaxs 
rivojlanishi
operatsiyalardan 
ilgarigi tafakkur davri 
:bosqichi:
2 yoshdan to 7 
yoshgacha
tug‗ilishdan
to 2 yoshgacha
7-8 yoshdan
11-12 
yoshgacha
12yoshdan 
yuqori
3.
J.Piajeshaxs 
rivojlanishi konkret 
operatsiyalar 
davri 
bosqichi:
7-8 yoshdan
11-12 
yoshgacha
2 yoshdan to 7 
yoshgacha
12yoshdan 
yuqori
tug‗ilishda n 
to 
2 
yoshgacha
4.
A.Vallon 
shaxs 
rivojlanishining 
impulsiv 
harakat
davri:
tug‗ilgandan to 
6 oylikgacha
homilaning ona 
qornidagi davri
6 oylikdan to 
1 yoshgacha
1 yoshdan to
3 yoshgacha
5.
A.Vallon 
shaxs 
rivojlanishining
emotsional 
(histuyg‗u) davri :
6 oylikdan to 1 
yoshgacha
1 yoshdan to 3 
yoshgacha
tug‗ilgandan 
to 
6 
oylikgacha
homilanin g 
ona
qornidagi 
davri
6.
A.Vallon 
shaxs 
rivojlanishining
sensomotor 
(idrok 
bilan 
harakatning 
uyg‗unlashuvi)
1 yoshdan to 3 
yoshgacha
6 oylikdan to 1 
yoshgacha
tug‗ilgandan 
to 
6 
oylikgacha
homilanin g 
ona
qornidagi 
davri
davri :
7.
Zazzo bo‗yicha shaxs 
rivojlanishining 2-
bosqichi:
3 yoshidan 6 
yoshigacha
6 yoshidan 9 
yoshigacha
bolaning
tug‗ilganida n 
3 yoshigacha
homila
vaqtidan
tug‗ilganig 
cha

---

225
8.
Zazzo bo‗yicha shaxs 
rivojlanishining 4-
bosqichi:
9 yoshidan 12 
yoshigacha
3 yoshidan 6 
yoshigacha
6 yoshidan 9 
yoshigacha
bolaning
tug‗ilgani 
dan 
3 
yoshigacha
9.
Zazzo bo‗yicha shaxs 
rivojlanishining 5-
bosqichi:
12 yoshidan to 
15 yoshigacha.
9 yoshidan 12 
yoshigacha
3 yoshidan 6 
yoshigacha
6 yoshidan 9 
yoshigacha
10. G.Grimm shaxs 
rivojlanishining
o‗smirlik davri:
13 yoshdan to
16 yoshigacha 
o‗g‗il
bolalar, 
12 
yoshdan 
15 
yoshigacha 
qizlar,
17 yoshdan to
21 
yoshgacha 
yigitlar, 16
yoshdan 
20 
yoshgacha
qizlar
(bokiralar
8 yoshdan to
12 yoshigacha
3 yoshdan to
7 yoshigacha
11. G.Grimm shaxs 
rivojlanishining
ikkinchi bolalik davri:
8 yoshdan to
12 yoshigacha
3 yoshdan to 7 
yoshigacha
12 yoshidan to 
15 yoshigacha.
9 yoshidan
12 
yoshigacha
Glossariy
Diatezis-stress model.
Ayzenk tomonidan ishlab chiqilgan ruhiy 
kasaliklarning vujudga kelish modeli. Unga ko‗ra ba‘zi insonlar juda nozik 
vatez kasalikka bo‗ladi chunki ularda orrtirilgan qandaydir irsiy nimjonlik
va ularni ruhiy kasalliklarga moyilligi bo‗ladi. Ana shu moyillik(DIATEZIS) 
stress holati bilan birgalikda psixotik namoyon bo‗lish oqibatini keltirib 
chiqaradi
Introversiya
. tipidagi polyuslardan biridir, o‗zini tuta bilish va o‗z 
o‗zini analiz qilishga moyillik bilan xarakterlanadi. Teskarisi ekstroversiya
Neyrotizm
. N tipidagi polyuslardan biri, tashvish depressiya 
kayfiyatning tez o‗zgarishga moyilligi bilan xarakterlanadi. Teskarisi
Stabillik

---

226
Odatiy harakatlar va xayollar.
Ma‘lum sharoitlarda qaytariluvchi 
reaksiyalar. Ayzenkning ierarxik modelining kkinchi bosqichi)
Psixotizm.
P tipidagi polyuslardan biri. Empatiyaning yo‗qligi va 
yolg‗izlikka moyillik bilan izohlanadi. Teskarisi SuperEgo
Maxsus harakatlar va o„ylar
. Xulq atvorning individual ko‗rinishi 
yoki shaxs xarakterini bo‗la oluvchi yoki bo‗la olmaydigan o‗ylar. Ayzenk 
ierarxik modelining quyi bosqichi
Stabillik (S)
N tipi polyuslardan biri emotsiya yo‗qligi va hotirjamlikka 
moyillik bilan xarakterlanadi. Teskarisi Neyrotizm
Mustaqil ta‟lim topshiriqlari
Tavsiya etilgan mavzular boyicha ma‟ruzalar, referatlar, va slaydlar 
tayyorlash 
 
1.
Psixologiyada rivojlanishning epigenetik prinsipi.
2.
Shaxs tuzilish muammosiga yondashuvlar.
3.
Shaxsni tadqiq etishning sistemaviy yondashuvi.
4.
Freyd va Yung bыyicha insonning ruhiy hayotida tush va uning 
ahamiyati.
5.
Triksterning arxetipi va uning o‗ziga xos xususiyatlari
6.
Yung tadqiqotlarida o‗zlikni anglash.
7.
Adler bo‗yicha shaxsning o‗zini namoyon qilishi va uning ustun 
tiplar bilan aloqasi.
8.
Ilk yoshlik davrida yakkalanib qolish hissi.
9.
Yumor kuchli psixologik himoya sifatida.
10.
Chuqur 
shaxs 
psixologiyasining 
gumanistik 
yo‗nalishni 
taqqoslash 11. L.S. Vigotskiy A.N.Leontev S.L.Rubinshteyn bo‗yicha psixik 
faoliyat rivojlanishi prinsipi.
12.
Shaxs sabotsizligining emotsional mexanizmlari.
13.
Zamonaviy psixologiya adabiyotlarida qo‗rquv nazariyalari.
Keys topshirig„i
Inson xulq-atvorida namoyon bo‗luvchi individlik va shaxs xususiyatlari 
namunasi berilgan. Individ yoki shaxsga xarakterli xulqatvor namunalarini 
tanlang.
A. Qizda boshqa bilish jarayonlarini namoyon bo‗lishi, tuyg‗ularning 
vujudga kelishida motorika, nutq va tafakkurda sustlik kuzatiladi. U bir 
faoliyatdan boshqasiga ko‗chishda qiyinchilik bilan erishadi.
B. Talaba o‗quv , sport va shaxsiy hayoti o‗rtasida vaqt taqsimlashi 
haqida so‗zlab berdi.

---

227
V. Fuqaro M. siyosiyo partiyaga a‘zo bo‗ldi.
G. O‗qituvchi G. Mimikasi, keskin harakati va tez yurishi bilan yaqqol 
ajralib turadi.
D. O‗qituvchi maktabdagi o‗zlashtirishni ahamiyatini o‗stirish bo‗yicha 
takliflar berdi.
Ye. Sh. Muhandisda ajoyib talafuz va yoqimli ovoz bor.